Petrova vodenica (Grošnica): Stalna postavka

Stalna postavka povodom 80 godina od podizanja ustanka, prikaz zaštite narodnog graditeljstva i etnološka prezentacija života i rada u vodenicama potočarama, otvara se u Petrovoj vodenici u Grošnici u ponedeljak 12. jula u 12 časova, najavio je Narodni muzej.

Na izložbi je predstavljeno 30 panoa, koji nas uz prateći katalog upoznaju sa tri segmenta izložbe: istorijskim, konzervatorskim i etnološkim. Izloženi su i predmeti koji govore o životu i radu vodeničara.

Autori izložbe su Goran Milosavljević, viši arhivista istoričar, Jelena Munjić, konzervator etnolog i Nataša Nikolić, muzejski savetnik.

Izložbu će otvoriti Ministarka za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Darija Kisić Tepavčević, a na otvaranju će govoriti gradonačelnik grada Kragujevca Nikola Dašić i direktor Narodnog muzeja Miloš Jurišić.

Izložbu je podržalo Ministarstvo kulture Republike Srbije, saopštava Muzej.

* * *

U Petrovoj vodenici u Grošnici održan je sastanak Okružnog komiteta KPJ za Kragujevac 12. jula 1941. godine, kada je formiran Kragujevački partizanski odred. Za komandanta odreda imenovan je Raja Nedeljković, komunista iz Grošnice. U sastav kragujevačkog odreda ušle su tri čete. Kragujevački partizanski odred delovao je na području Kragujevačkog i Gružanskog sreza.

Pod naletom Prve ofanzive, Kragujevački partizanski odred povukao se na zapad, i uz druge šumadijske odrede prešao u Bosnu. Ušao je u sastav Prve proleterske brigade, formirane 21. decembra 1941. u Rudu, kao Treći kragujevački bataljon.

Vodenica u Grošnici utvrđena je za spomenik kulture Rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kragujevca 1972. godine.

Tokom 2019. godine Zavod je izveo opsežne konzervatorsko-restauratorske radove, koji su obuhvatali: sanaciju krovne i tavanske konstrukcije, sanaciju fasadnih zidova, reviziju i sanaciju stolarije i zamenu krovnog pokrivača. Vodenici je vraćen autentičan izgled rekonstrukciom otvorenog ognjišta, izradom nape za odvod dima, unutrašnjih vrata sa ključanicom, spoljnih masivnih vrata od hrastovine, kao i prozora sa horizontalnim prečkama – toplijama. Izvedeni radovi stvorili su uslove za njenu punu revitalizaciju.

Mlinovi za preradu žitarica se u našim krajevima pominju u 13 veku. U Šumadiji je zastupljen tip vodenice potočare, u kojoj se melju kukuruz, ovas, raž i ječam za ljudsku i stočnu ishranu.Zbog velike materijalne vrednosti bili su u vlasništvu vladara, vlastele i manastira.

Nakon Prvog srpskog ustanka vodenice preuzimaju narodne starešine i knez Miloš. Vodenice su mogle biti i svojina celog sela, roda ili njegovog dela, kao i porodične zadruge.

U 20. veku, kao i danas, najčešći oblik svojine je ortačka vodenica, a sasvim retko jednog vlasnika. U Grošnici je do ’20-ih radilo 35 vodenica, krajem 20. veka radilo je šest, a danas jedna vodenica.

Foto: Nataša Nikolić

Donacija za udruzenje PRVI PRVI NA SKALI 2020