Osnovna istraživanja litijuma i sva primenjena geološka istraživanja nisu dozvoljena Programom zaštite životne sredine u Kragujevcu od 2023-2033

Za dobijanje preciznijih podataka o količinama i kvalitetu ruda na području grada Kragujevca dozvoljena su samo osnovna geološka istraživanja koja su propisana članom 19. u vezi člana 18. stav 1. i 2. Zakona o rudarstvu i geološkim istraživanjima. Iz osnovnih geoloških istraživanja izuzimaju se eventualna ponovna istraživanja litijuma, bora i pratećih mineralnih sirovina, piše u Programu zaštite životne sredine u Kragujevcu od 2023-2033. godine.

Ovaj strateški dokument stupio je na snagu objavom u Službenom listu od 16. juna (godina XXXIII, broj 14a) koji je javno dostupan na sajtu Grada od 30. juna.

PRILOG PPNS: SLUŽBENI LIST

U nastavku je navedeno da ovim Programom nisu dozvoljena primenjena geološka istraživanja jer su njihovi nosioci privredna društva, a svrha i neposredni cilj buduća eksploatacija mineralnih resursa i otvaranje površinskih kopova (član 3. stav 1. tačka 16. i 30, kao i član 21. ovog zakona). Primenjena geološka istraživanja mogu direktno da proizvode štetu fizičkim licima i životnoj sredini. Iz tog razloga su ekološki neprihvatljiva i kao takva su deo Programa jer eksploatacija mineralnih sirovina nije predviđena ni na području Generalnog urbanističkog plana "Kragujevac 2030" (videti Izveštaj o obavljenom javnom uvidu i jednoglasni Zaključak Komisije za planove Grada).

Detaljnije - arhiva PPNS (30. januar 2023):

DEO GUP "KRAGUJEVAC 2030" BIĆE PONOVO NA JAVNOM UVIDU ZBOG PRIHVATANJA BROJNIH PRIMEDBI (PORED OSTALIH I PPNS POVODOM EKSPLOATACIJE MINERALNIH SIROVINA)

Deo GUP ’Kragujevac 2030’ biće ponovo na javnom uvidu zbog prihvatanja brojnih primedbi (pored ostalih i PPNS povodom eksploatacije mineralnih sirovina)
Ovaj deo sadržaja Programa nalazi se u poglavljima 2.3. Prirodne karakteristike i resursi i 5.4 Rudarstvo, kao predlog udruženja PRVI PRVI NA SKALI (PPNS), učesnika u izradu kroz aktivnosti Radne grupe koju je formirao grad oktobra prošle godine. Nakon Radne grupe, predlog je prihvatila i Skupština grada Kragujevca na sednici održanoj 16. juna.

PRILOG PPNS: PREDLOG PROGRAMA

Obrazlažući predlog, zastupnik udruženja Dejan Milošević je na Javnoj raspravi, ujedno i završnom sastanku Radne grupe, naglasio da su prethodna istraživanja litijuma na teritoriji Kragujevca, od 2011. do 2015. godine, izvodila privredna društva Ultra Balkans DOO i LitijumLi Balkan DOO, naknadno obrisana iz državnog registra (APR). O posledicama istraživanja javnost nije bila obaveštavana, izuzev saznanja iz Rešenja nadležnog ministarstva br. 310-02-946/2012-14 da je iz odobrenog istražnog prostora izuzet deo terena koji se odnosio na hidrogeološko istraživanje vode sa izvorišta poljoprivrednog gazdinstva "Đorđe Marković" na lokalitetu "Blaznava". Ovo gazdinstvo je 12. aprila 2013. godine dostavilo zahtev ministarstvu da se njihovo istražno polje na tom lokalitetu izuzme iz predmetnih istraživanja, što je i učinjeno.

Detaljnije - arhiva PPNS (27. januar 2023):

LITIJUM ISTRAŽIVAN NA TERITORIJI KRAGUJEVCA OD 2011. DO 2015.

Litijum istraživan na teritoriji Kragujevca od 2011. do 2015.
Razloga za nedozvoljavanje istraživanja litijuma ima više, stoji dalje u obrazloženju u kojem su navedena četiri bitna momenta.

I) Osnovni sud u Valjevu je 2021. godine zabranio sve rudarske radove kompaniji Euro litijum Balkan. Kako je pojasnio advokat Sreten Đorđević, zbog bušotina za istraživanje rezervi litijuma u dolini Kolubare i zemljište i bunari kontaminirani su borom, i to ne samo površinski bunari porodica Jovanović u Lukavcu i Tadić u selu Šušeoka, nego je laboratorijski potvrđeno da je voda zagađena i u arterskom bunaru dubine 120 metara u porodičnom gazdinstvu Arbajter koja ima proizvodnju borovnice na četiri hektara u Lukavcu. U njihovom bunaru utvrđena je dva i po puta veća koncentracija bora od maksimalno dozvoljene čime je ugrožena svaka poljoprivredna proizvodnja.

Detaljno - arhiva PPNS (7. decembar 2021):

ZABRANJENI RADOVI EURO LITIJUM BALKAN, ŽRTVE ISTRAŽIVANJA OSTALE BEZ VODE

Zabranjeni radovi Euro litijum Balkan, žrtve istraživanja ostale bez vode
II) Uzorkovanje vode reke Jadar iz 2021. godine pokazalo je da je koncentracija bora za 17 puta veća 20 kilometara nizvodno od rudne zone, gde se nalaze bušotine kompanije Rio Tinto, dok je koncentracija arsena povećana 9, a litijuma tri puta, pokazali su rezultati naučnog istraživanja. Meštani Gornjih Nedeljica i istraživači uzrok ovoga su videli u curenju bušotina Rio Tinta. Nalazi istraživanja "Uticaj istražne faze u zoni nalazišta jadarita na promenu sadržaja arsena, bora i litijuma u reci Jadar" koju su radili istraživači Dragana Đorđević, Sanja Sakan i Jovan Tadić, predstavljenu su u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, a rezultati su bili alarmantni – nekoliko puta uvećana vrlo toksični arsen, ali i litijum i bor. Ono što je bilo posebno zbrinjavajuće jeste da su ovi uzorci uzeti sa lokacije koja se nalazila desetinama kilometara nizvodno od same rudne zone, gde je istraživao Rio Tinto.

O povećanim koncentracijama litijuma, bora i arsena u reci Jadar, kao i otvaranju pitanja kvaliteta podzemnih voda iz kojih se meštani snadevaju vodom za piće, govorili su i toksikolog prof. dr Petar Bulat i biolog prof. dr Predrag Simonović koji su istakli da postoji rizik od prisustva ovih elemenata u bunarskoj vodi – kada litijum i bor uđu u zemlju i vodu, ne mogu da se neutrališu prirodnim samoprečišćavanjem, već ostaju u ekosistemu i trajno ga ugrožavaju. Kao primer devastacije navedena je Borska reka koja je postala "mrtva reka, pretvorena u otpadnu vodu". Detaljnije: EKSKLUZIVNO BUŠOTINE RIO TINTA OTROVALE JADAR BOROM I ARSENOM.

III) Iz Zaključaka Zbornika Srpske akademije nauka i umetnosti, objavljenog nakon održavanja naučno-stručnog skupa "Projekat Jadar – šta je poznato?" u SANU 6. i 7. maja 2021. godine:

"...Realizacija projekta Jadar vodila bi ka masivnoj devastaciji prostora, trajnoj promeni karaktera predela, degradaciji biodiverzitata, zemljišta, šuma, površinskih i podzenih voda, raseljavanju domaćeg stanovništva, prestanku održivih i isplativih poljoprivrednih aktivnosti i uspostavljanju scenarija permanentnog rizika po zdravlje stanovnika obližnjih sela i grada Loznice..."
"...U uslovima rasprostranjene borbe za resurse, vidljivih klimatskih promena i smanjenja broja stanovnika Srbije, prioritetni interes srpskog društva je suzbijanje zagađenja i prljavih tehnologija i održivo korišćenje prirodnih resursa na način koji ne ugrožava životnu sredinu, ne dovodi do raseljavanja i ne uskraćuje budućim generacijama životni prostor, pitku vodu, zdravu hranu, plodnu zemlju i očuvanu, čistu i raznovrsnu prirodu..:"

Detaljnije - arhiva PPNS (2. mart 2022):

ZAKLJUČAK IZ ZBORNIKA SANU "PROJEKAT JADAR - ŠTA JE POZNATO?"

Zaključak iz zbornika SANU ’Projekat Jadar - šta je poznato?’
IV) Zabranjeno je istraživanje i eksploatacija litijuma u obuhvatu Prostornog plana Rekovca – piše u Nacrtu koji je bio na javnom uvidu u ovoj opštini, a procedura je još uvek u toku. Skupština opštine Rekovac je na sednici održanoj 4. novembra 2021. godine donela Zaključak o pokretanju procedure izrade Izmene i dopune Prostornog plana opštine Rekovac u cilju zabrana istraživanja i eksploatacije litijuma, bora i prateće asocijacije elemenata.

Detaljnije - arhiva PPNS (16. maj 2023):

ZABRANJENO JE ISTRAŽIVANJE I EKSPLOATACIJA LITIJUMA U OBUHVATU PROSTORNOG PLANA REKOVCA - PIŠE U NACRTU KOJI JE NA JAVNOM UVIDU DO 30. MAJA

Zabranjeno je istraživanje i eksploatacija litijuma u obuhvatu Prostornog plana Rekovca - piše u Nacrtu koji je na javnom uvidu do 30. maja
Dalju u poglavlju Programa o rudarstvu stoji:

"Jedini način da se prostor štiti od nekontrolisane eksploatacije mineralnih resursa i neplaske degradacije prostora je planska i urbanistička dokumentacija koja, u skladu sa zakonskom regulativom predstavlja uslov i planski osnov za dalje postupanje.

U cilju zaštite prostora, prirodnih karakteristika i životne sredine područja grada Kragujevca od otvaranja eksploatacionih i ostalih rudarskih površina bilo kog resursa, obavezna mera je definisanje prostorno-planskom i urbanističkom dokumentacijom.

Programom zaštite životne sredine grada Kragujevca za period od 2023. do 2033. godine, nije dozvoljena degradacija prostora otvaranjem novih eksploatacionih površina prirodnih resursa.

Za postojeće eksploatacione zone i površine obavezne su mere sanacije, rekultivacije i monitoring" - smatrali su predlagači Programa, a prihvatili direktni predstavnici građana - odbornici, usvajanjem ovog strateškog dokumenta za narednih deset godina zaštite životne sredine na teritoriji grada Kragujevca.

Udruženje PRVI PRVI NA SKALI upućuje zahvalnost svim sugrađanima koji su se odazvali na javni poziv prosleđen posredstvom našeg portala, a naročito stručnim saradnicima-konsultantima za više oblasti Programa: advokatskoj kancelariji Sretena Đorđevića, prof. dr Tatjani Brankov, dr Dragani Đorđević, dr Ivani Radović, mr Dejanu Lekiću, Milenku Jovanoviću, kao i Regulatornom institutu za obnovljivu energiju i životnu sredinu.

D. M. M. - PPNS