In memoriam: Milenko Bogdanović (1935-2023)

Arheolog dr Milenko Bogdanović (1935-2023) preminuo je u nedelju 10. decembra, saopštio je Narodni muzej Šumadije.

Bio je dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti, na dužnosti rukovodioca Muzeja u Kragujevcu od 1982. do 1990 godine.

Poseban akcenat u ovom periodu Narodni muzej u Kragujevcu je dao arheološkim iskopavanjima značajnih lokaliteta centralne Šumadije.

U navedenom periodu kao rezultat saradnje sa profesorom Dragoslavom Srejovićem i Univerzitetom u Pitsburgu (Sjedinjene Američke Države) objavljuje se značajna monografija o Divostinu.

Sahrana će se održati na Varoškom groblju u utorak 12. decembra, sa početkom opela u 12 časova.

Biografija

Milenko Bogdanović, doktor arheologije profesionalnu biografiju započeo je kao kustos Narodnog muzeja u Kragujevcu, a napredovanje u karijeri bilo je pod uticajem i rukovodstvom profesora Dragoslava Srejovića.

Značajna za njegovu biografiju ističu se najpre arheološka iskopavanja u Divostinu koja su u drugoj fazi bila vrlo obimna i u saradnji sa kolegama iz Amerike. Kao rezultat toga rada izašla je publikacija "Divostin" sa tekstom na engleskom jeziku, a Bogdanović je doprineo značajnim radom o stambenoj arhitekturi sa ovog eponimnog šumadijskog lokaliteta vinčanske kulture.

amidzin konak u kragujevcu, milosev venac, zavod za zastitu spomenika kulture kragujevac
Uskoro je usledilo arheološko iskopavanje na bronzanodopskom lokalitetu "Gradina u Ljuljacima" sa istoimenom publikacijom koju je ovog puta Bogdanović priredio samostalno na srpskom jeziku uz znalačku obradu materijala, tako se svrstavajući u bolje poznavaoce praistorijskih kultura. Taj rad kasnije je odredio njegova interesovanja za genezu praistorijskih kultura što će ga često navraćati da se u budućem periodu i sve do kraja karijere, pa i kasnije, znalački upušta u naučne polemike i analize ovih pitanja koje su za njega oduvek bili od velikog značaja za razumevanje praistorije Balkana.

Taj put uputiće ga na nastavak istraživanja još jednog velikog nalazišta vinčanske kulture u Šumadiji koji će njegovim radom postati poznat. U pitanju je selo Grivac u Gružanskom kraju, a značajna publikacija koja i danas važi za uzornu izaći će dosta godina kasnije.

Grivac naselja protostarčevačke i vinčanske kulture - Kupindo.com (43158845)
Bogdanović svoju karijeru u Narodnom muzeju upotpuniće u narednim godinama svoga rada istraživanjem još nekoliko značajnih lokaliteta u Šumadiji, u pitanju su Jasik u Komaricama, Glavica u Đurđevu kod Rače, praistorijska naselja gradinskog tipa, iz bakarnog i bronzanog doba. Ova interesovanja urodiće naučnim radovima koji se tiču i drugih naselja istog tipa koje je Bogdanović istraživao u manjoj ili većoj meri, često u saradnji sa Zavodom za zaštitu spomenika kulture i kolegom Dimitrijem Madasom. U dolini Gruže pri zaštitnim iskopavanjima za akumulaciju Gruža, na meti njegovih iskopavanja našao se i Kusovac, lokalitet danas poznat po gabaritima i bogatstvu neolitskog naselja čije ime je Bogdanović takođe proširio naučnim svetom, te antički lokalitet u Radmiloviću, antički i srednjovekovni lokaliteti u selu Žunje.

Naučna opsesija praistorijskim kulturama urodila je kod njega plodovima značajnog doprinosa i svrstala ga u period procvata srpske arheologije i društvo velikana svog doba: Tasića, Srejovića, Garašanina. Sve do kraja života on se podrobno bavio pitanjima koja su bila od značaja za srpsku arheologija i strasno se upuštao u kritike onoga što nije smatrao ispravnim razumevanjima Srejovićevog rada, naročito kada se radilo o Lepenskom Viru. U tom smislu može se smatrati i zaštitnikom Srejevićevog dela iz ugla stare srpske arheološke škole koja je prkosila novim metodama u arheologiji, dobro znajući da bez pouzdane stratigrafske analize lokaliteta sve druge pretpostavke lako gube tlo pod nogama. Ali nije se zaustavljao na tome, u tim pitanjima iznalazio je i nove pristupe i drugačija sagledavanja.

Klub Vidosav: Tajne Lepenskog vira
Međutim, praistorija nije sve čime se u svojoj bogatoj karijeri bavio. Trudio se koliko je bilo u njegovoj moći da istraži ili obradi i lokalitete drugih perioda. Tako je rukovodio i iskopavanjima antičkog i srednjevekovnog utvrđenja u Grbicama. Dugogodišnjim rekognosciranjima teritorije Muzeja upoznao se i sa lokalitetima ostalih perioda. Takvo predznanje omogućilo mu je da priredi i prvu stalnu arheološku postavku u Amidžinom Konaku i sastavi za nju katalog koji je i danas savremen i često polazna osnova novim arheološkim istraživačima ovog kraja.

Bio je dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti, a na dužnosti rukovodioca Muzeja u Kragujevcu od 1982. do 1990 godine.

Dr Bogdanović je bio autor rubrike "Prošlost dugo traje" emisije "Kragujevac što negda beše" čijih je devet epizoda premijerno prikazano na TV Kragujevac 2000. godine.