Možda znate da je proksimalni okrajak humerusa uvijen u odnosu na telo i njegov distalni okrajak, koji se izražava tzv. uglom torzije (ili retroverzije) humerusa.

Ovaj ugao se posmatra odozgo u odnosu na humerus, u horizontalnoj ravni. Ugao torzije zaklapaju linija koja spaja epikondile humerusa i linija koja deli glavu humerusa na dva jednaka dela, posmatrano u horizontalnoj ravni. Ako se zaklapanje ovih linija gleda u suprotnom pravcu (pogledati sliku), dobija se ugao retroverzije. Evo i zbog čega:

Kod većine sisara, a i kod novorođenčeta, glava humerusa postavljena je posteriorno a cavitas glenoidalis anteriorno (opisane linije su zaklapale prav ugao), tokom čovekovog rasta, dolazi do torzije humerusa (povećava se ugao torzije) koja glavu humerusa okreće više medijalno, tako da se povećanjem ugla torzije, smanjuje ugao retroverzije. Ugao torzije se, dakle, gleda sa antropološkog aspekta jer je povećanje ovog ugla dovelo do toga da je glava humerusa orjentisana postero-medijalno.

Sa kliničkog aspekta, bitniji je ugao retroverzije koji nam ukazuje na to koliko je glava humerusa uvijena u posteriornom smeru u odnosu na distalni okrajak. U suštini oba ugla opisuju istu anatomsku pojavu. Ova dva pojma se često mešaju u literaturi pa ih je bitno razgraničiti, a u daljem tekstu se govori o uglu retroverzije kako ne bi došlo do zabune.

Prosečna veličina ugla retroverzije se kreće od 20 do 40 stepeni - veći je kod novorođenčeta nego kod odraslog čoveka, veći je kod muškaraca nego kod žena, na dominantnoj nego na nedominantnoj ruci a postoji razlika u sportovima; kod košarkaša se primećuje veći stepen retroverzije zbog prirode sporta, a evo i zbog čega - ovakva pozicija glave humerusa zaslužna je za veću amplitudu spoljašnje rotacije (i smanjenu amplitudu unutrašnje rotacije) u glenohumeralnom zglobu.

Kao i u evoluciji, tako i kod individualnog čovekovog razvoja, spoljašnje sile imaju uticaj na formiranje mišićno-skeletnog sistema onda kada je on najpodložniji morfološkim promenama, a to je za vreme rasta i razvoja, te je ovaj period vrlo bitan u sportu. Ne može se reći da spoljašnje sile utiču na povećanje ugla retroverzije već više da utiču na smanjenje procesa torzije humerusa.

Rezultati mnogih istraživanja su pokazali da npr, kod vrhunskih košarkaša ne dolazi do znatnog povećanog laksiteta anteriorne kapsule i ligamenata već da su za veću amplitudu spoljašnje rotacije, zaslužne više koštane promene.

Ovom koštanom adaptacijom, ne samo da se postiže efikasnije bacanje već se na ovaj način štite meka tkiva sa anteriorne strane zgloba ramena od povrede (zato što bi njihovo istezanje prilikom krajnje amplitude spoljašnje rotacije moralo biti veće kada ne bi bilo torzije).

Na ovo ukazuje i statistička činjenica da je kod pacijenata sa anteriornom nestabilnošću ramena (ili anteriornim dislokacijama), stepen retroverzije humerusa manji nego što je to slučaj sa ljudima sa adekvatnom stabilnošću ramenog zgloba.

S druge strane, veća retroverzija glave humerusa može biti faktor rizika za posteriornu nestabilnost i posteriornu dislokaciju humerusa - zbog pozicije koja olakšava posteriornu translaciju glave humerusa van fiziološke amplitude, na primer, pri naglim pokretima unutrašnje rotacije humerusa.

Prema tome, može se reći da ovaj ugao ne utiče samo na mobilnost već i stabilnost ramenog zgloba, da je njegovo povećanje u odnosu na prosek, bitno kod nekih sportova, radi boljih rezultata sportiste ali i u kliničkom smislu. Kod prosečnog čoveka, njegovo smanjenje može imati kliničkog značaja, ukoliko daje simptome.

S ovim je usko povezan i pojam retroverzije glenoidne fose o kojoj ću pisati sledeći put.

Za posetioce portala PPNS: do naše sledeće objave, ukoliko imate neko pitanje o humeralnој torzijи ili uopšte iz oblasti fizioterapije - javite nam se koristeći kontakt-formu portala PPNS ili pošaljite komentar ispod članka. Odgovorićemo sa zadovoljstvom.

Mirjana Pavlović
Izvor: Fizioterapija