Plan generalne regulacije ’Centralni gradski park Šumarice’

(izvod)

OPIS POSTOJEĆEG STANJA

PRIRODNE KARATERISTIKE PROSTORA

Hidrografija

Hidrografska mreža predmetnog obuhvata pripada slivu Velike Morave, odnosno Lepenice, koji je i glavni recipijent. Na predmetnom prostoru protiče Sušićki potok i Veliki erdoglijski potok, leva pritoka reke Lepenice, kao i par povremenih potoka.

Sušički potok je desna pritoka Lepenice. Donji, regulisani deo toka, prolazi, od akumulacionog jezera, kroz Spomen park "Šumarice" i urbanizovanu zonu Kragujevca, sve do ušća. Ukupna dužina regulisane deonice iznosi 4.176,00 m. Uzvodno od jezera, potok menja ime u Čerenovački potok, čija slivna površina čini 2/3 ukupne površine sliva. Izvire u naselju Drača.

Pregrađivanjem Sušičkog potoka podignuta je akumulacija "Spomen park", tzv. Šumaričko jezero, koja se koristi u rekreativne svrhe i transformaciju poplavnog talasa. Dužina jezera je oko 890 m, prosečna širina 95 m, površina jezera je oko 8,35 ha, a zapremina akumulacije je 763.000 m3. Zemljana brana je duga 220,5 m, a visoka 19,5 m.

Na osnovu Pravilnika o utvrđivanju vodnih tela površinskih i podzemnih voda („Sl. list grada“, br.96/10) a prema Odluci o utvrđivanju popisa voda I reda ("Sl. glasnik RS.", br.83/10). Sušički potok pripada vodotocima prvog reda. Erdoglijski potok je vodotok II reda.

Sušiški potok je kompletno regulisan vodotok, a Erdoglijski potok delimično.

Dominantna postojeća namena sa sadržajima u okviru obuhvata

...Biomski sastav čini uglavnom prirodno zelenilo šumskog tipa, livade, vodene i močvarne površine između kojih su umetnuti objekti memorijalne funkcije sa nekoliko važnih repera. U okviru ovog parka nalazi se Šumaričko jezero kao vrlo atraktivan prostor sa plažom i zelenilom u okruženju. Objekti Spomen parka - botanička bašta, muzej, hotel, verski objekat, staze za šetnju, izletničke pozicije i sl., obezbeđuju da kompleks pored edukativne i naučnoistraživačke ima i turističku svrhu. Pored vrlo raznovrsnog biljnog fonda u okviru autohtonih sastojina (lišćarskih) i veštački podignutih (četinarsko - listopadnih) šuma, ima dosta neuređenih, zaraslih prostora zbog lošeg održavanja i dominacije invazivnih vrsta – bagrema, crne topole i sl., koje su se vremenom odomaćile. Neulaganjem u nove zasade, forme i oblike može se reći da je prostor u botaničkom smislu nedovoljno iskorišćen i "zastareo".

Jezerski element u parku ima pored turističkog i veliki ekološki značaj jer ga naseljavaju autohtoni i introdukovani vodeni organizmi i stanište je brojnih hidrofilnih biljaka, vodenih ptica i ptica selica. Jezero je poribljeno i aktivan je ribolov sa vrstama ribe (šaran, štuka, babuška, klen, amur...).

Kvalitet voda i pojava zagađenja

Kvalitet površinskih i podzemnih voda je bitan parametar u oceni stanja životne sredine. U okviru planskog obuhvata ne vrše se permanentne kontrole površinskih i podzemnih voda. Podaci o kvalitetu voda dobijeni su na osnovu podataka iz studija i istraživanja koja su rađena na predmetnim vodnim telima.

Jezero Šumarice

Uprkos značaju koje jezero u Šumaricama ima, izostala su kompleksna biološka istraživanja na osnovu kojih bi se utvrdilo stanje ovog ekosistema i kreirao monitoring. Izuzetak su jednokratna istraživanja sprovedena 1993. godine u okviru "Studije zaštite životne sredine i razvoja ekoloških sistema grada Kragujevca do 2010". Utvrđeno je tada da voda jezera pripada II klasi boniteta i da se jezero na bazi mikrobioloških pokazatelja može koristiti za rekreativne i sportske aktivnosti. Saprobiološkom analizom utvrđeno je da je najveći broj vrsta pripadao indikatorima ß mezosaprobnih voda, uz učešće indikatora nižeg stepena saprobnosti (oligosaprobnih voda).

Antropogeno prisustvo koje se povećava iz godine u godinu, doprinosi povećanoj eutrofizaciji i svaka dalja, pojedinačna i neplanirana aktivnost može da dovede do zagađenja jezera. Ovo se posebno odnosi na korišćenje motornih čamaca i skutera jer i najmanja količina goriva i ulja koja dospeva u vodu ugrožava biljni i životinjski svet, narušava odnose u eko-sistemu i u krajnjoj liniji, jezero može da postane distrofno.
Jezero po svojim karakteristikama ima mogućnosti za uvođenje različitih rekreativnih sadržaja koje moraju da se sprovode planski i u skladu sa aktuelnim postupcima u gazdovanju akumulacijama.

Analiza najnovijih istraživanja (PMF Kragujevac) pokazuje da je kvalitet vode na granici između β i α mezosaprobne klase vode. Uglavnom je u toku godine u II klasi, ali je leti zbog cvetanja algi pojačana eutorfizacija.

Podaci o kvalitetu vode Sušičkog i Velikog Erdoglijskog potoka ne postoje, ali se može pretpostaviti da je status ovih prirodnih vodotoka pod konstantnim pritiskom okolne urbanizacije šireg obuhvata. Takođe, podaci o statusu i kvalitetu podzemnih voda nisu poznati, sem podataka da je nivo podzemnih voda promenljiv i da zavisi od sastava podloge.

Biodiverzitet

...Jezero u Šumaricama pripada ribolovnom području koje obuhvata tri veštačka jezera na teritoriji grada Kragujevca u kojima dominira bela riba (bodorka, crvenperka, beovica, deverika, klen i babuška, gavčica koja ikru polaže u školjke pa naseljava samo Šumaričko jezero. Takođe u jezeru živi štuka i linjak.

Veliki problem su alohtone (unete) vrste, kao što su sunčica i američki somić (cverglan), koje su se prenamnožile potiskujući autohtone vrste. U cilju regulisanja njihove brojnosti, grupa ribolovaca je samoinicijativno unela u jezero u Šumaricama velikoustog basa (pastrmski grgeč). On se uspešno prilagodio i predstavlja pravu retkost jer, sem nekoliko kanala u Vojvodini, ne naseljava vode Srbije (Prostorni plan Grada Kragujevca 2009)...

Zone sa režimom zaštite

...Utvrđene zone od posebnog interesa za zaštitu kulturnog predela i životne s redine ( jezero i zona oko jezera, botanička bašta, hotelsko poslovno rekreativni centar, stambeno poljoprivredna celina zapad, stambena celina oko Spomen muzeja istok, zaštitna zona (prostor između granica Znamenitog mesta "Kragujevački oktobar" i granice Centralnog gradskog parka) predstavljaju osetljiva područija ili podzone u okviru ekološke zone Šumarice u kojima se moraju predvideti takvi pravci razvoja u koje su integrisani svi instrumenti zaštite životne sredine, kako bi se eliminisali postojeći i bud ući konflikti.

Zaštita Šumaričkog jezera

Sprovoditi kompleksne mere očuvanja jezera, kao osetljivog ekosistema (u skladu sa načelima GUP-a) kroz sprovođenje projekta koji podrazumevaju organizovanu kontrolu kvaliteta vode; sprovesti mere zaštite u okviru granica i van granica plana:

S obzirom na mali dotok vode neophodno je zabraniti ili ograničiti korišćenje vode iz jezera za komunalne potrebe / pranje ulica; planiranje sportova u vodi koji neće podrazumevati upotrebu motornih čamaca, a posebno ne skutera, već isključivo plovila na ručni pogon,
Aktivnosti u vodi ograničiti na prostor u okviru planom definisanog za plažu,
Sve intervencije koje budu morale da se odvijaju u vodi zahtevaju posebne uslove rada i opreza, uz minimalno korišćenje mašina na motorni pogon i sanacije nakon završetka radova, uklanjanje zemlje da ne bi došlo do zamuljivanja, uklanjanje alata i mašina i dr.
Svaka promena stanja jezerskog ekosistema (cvetanje vode, uginuće ribe, akutno izlivanje otpadnih voda i sl.) zahteva urgente mere saniranja i otklanjanja uzroka nastanka promene
Organizovati košenje makrovegetacije jezera posebnom mašinom, i uključiti ga u program redovne aktivne prevencije jezera od eutrofizacije i starenja
Posebnim merama zaštite zabraniti bacanje smeća u jezero i okolinu (specifičnim oznakama i redovnom kontrolom),
Posebnim privremenim merama kontrolisati izlivanje individualnih septičkih jama okolnih naselja uspostaviti preko nadležne institucije obavezu redovnog pražnjenja istih i uvesti od strane gradskih vlasti kaznene mere za nepoštovanje odredbi,
Stvoriti uslove za razvoj sportskog ribolova za koji takođe postoje mere ograničenih aktivnosti: obavezne su propisane zabrane lova u određenim periodima godine, što propisuje ribolovačko društvo ili druga nadležna organizacija, zabrane ulova mladih primeraka, kao i zabrana prihranjivanja ribe.
Sprovesti programe i mere za očuvanje pernate divljači, koja je redovni stanovik jezera,
Sprovesti organizovani monitoring jezera i okoline i formiranje informacione osnove za dalje efektivno korišćenje prostora,
U cilju kontinuiranog monitoringa neophodno je uspostaviti saradnju gradskih vlasti sa naučnim institucijama na svim nivoima, uz finansiranje projekata vezanih za zaštitu životne sredine na planskom području, a u cilju zaštite jezera.

STANJE ŽIVOTNE SREDINE

U okviru obuhvata za potrebe redovnog gradskog monitoringa, nisu vršenja merenja zagađenosti vazduha i intenzitet buke, tako da podaci ne postoje.

U postojećem stanju, prema evidentiranim podacima, može se konstatovati da nema prisutnih zagađivača u okviru obuhavta i neposrednom okruženju. Kako se u okviru obuhvata plana mestimično pojavljuju objekti stanovanja i druge namene (ugostiteljski objekti i objekti poslovanja) neadekvatna sanitacija i tačkasti izvori zagađenja (individualnih ložišta) mogu oslabiti ekološki kapacitet prostora. U postojećoj nameni, uglavnom dominira parkovsko zelenilo sa mrežom saobraćajnica pešačkih i biciklističkih. Pored izgrađenih postoji veliki broj prirodnih puteva i spontanih prolaza koji povezuju različite pozicije i objekte u parku.

Pojedine saobraćajne veze kroz park su prilično frekventne (Ulica Gornjomilanovačka) i kao takve prestavljaju izvor buke i aerozagađenja. Deo saobraćajnice (Desankin venac) je ograničen za drumski saobraćaj u većem delu kroz park što je vrlo značajno sa aspekta očuvanja zdravog prirodnog okruženja bez aerozagađenja od saobraćaja.

Duž obuhvata plana protiče Sušički potok u pravcu zapad istok. Na njemu je podignuta brana i veštačko jezero.

Nestabilni tereni se javljaju u delu obuhvata u zoni duž Gornjomilanovačke saobraćajnice, na krajnjem zapadnom delu kompleksa.

Zahvat obiluje zelenilom kao dominantnom namenom, različitih kategorija i vrsta. Prisustvo bogatog zelenog fonda se ocenjuje kao bitan parametar u regulisanju mikroklimata ovog područja i njegovog okruženja kroz provetravanje, promenu temperaturnih pokazatelja i vlažnosti vazduha.

Može se zaključiti da u okviru predmetnog obuhvata:

nisu evidentirani objekti i postrojenja koji svojim tehnološkim postupkom mogu izazvati negativna uticaj na životnu sredinu,
uglavnom dominira prirodni i poluprirodni prostor koji je priličnio obrastao šumskom vegetacijom,
pojava buke evidentirana najizraženija je duž frekventnog pravca državnog puta Kragujevac - Gornji Milanovac,
pojava aerozagađenja (čađi, prašine, sumpor dioksida... oko GVI ili preko GVI) uglavnom je prisutna u zimskim mesecima iz individualnih ložišta; aerozagađenje iz saobraćaja duž državnog puta,
prisutna je pojava procednih otpadnih voda, zbog nepostojanja adekvatne sanitacije (problemi priključenja na kanalizacionu mrežu, postojeće septičke jame su vodopropusne...) kao i direktnog isticanja otpadnih voda iz objekata različite namene,
evidentirana su prirodna ograničenja – klizišta i useci, evidentirane su poplavne zone duž Sušičkog potoka.

Ekološka valorizacija prostora

Prema ekološkoj valorizaciji prostora GUP Kragujevac 2015, plansko područje pripada ekološkoj celini Šumarice. Ona predstavlja zonu sa najvećim ekološkim kapacitetom.

Regulacija vodotokova

Kroz područje obuhvaćeno planom protiču Sušički potok, Čerenovački potok, Alajbegov potok, Veliki erdoglijski potok i par povremenih potoka.

Pregrađivanjem Sušičkog potoka formirana je akumulacija "Spomen park". Dužina jezera je oko 890 m, prosečna širina 95 m, površina jezera je oko 8,35 ha, a zapremina akumulacije je 763.000 m3. Zemljana brana je duga 220,5 m, a visoka 19,5m. Akumulacija se koristi u rekreativne svrhe i transformaciju poplavnog talasa.

Sušički potok je kompletno regulisan. Veliki Erdoglijski potok je delimično regulisan. Nije predviđena regulacija ostalih vodotokova.

Mere zaštite zemljišta

Zaštita zemljišta u skladu sa Zakonom o zaštiti zemljišta ("Sl.glasnik RS", br. 112/15) podrazumeva održivo korišćenje zemljišta kao resursa, ograničavanje širenja građevinskog zemljišta, zaštite od zagađenja i destrukcije, kao i sanaciju (čišćenje) i rekultivaciju devastiranih lokacija.

Zaštita zemljišta podrazumeva sledeće principe:

zabranu nekontrolisanog deponovanja svih vrsta otpada, van za to predviđenih lokacija,
čišćenje svih lokacija na kojima je nepropisno deponovan otpad, sanacija i rekultivacija prostora,
zabranu oticanja bilo kakvih otpadnih voda direktni ili indirektno u/na zemljište,
ograničavanje nakontrolisanog i nepotrebnog otvaranja vegetacijskog sklopa,
unapređenje degradiranih terena
erodiranih terena, klizišta (kroz tehničku i biološku sanaciju i rekultivaciju) i drugih terena koji su kontaminirani hemijskim ili drugim zagađujućim supstancama,
zabrana gradnje van za to definisanih lokacija ovim planom.

Održivo korišćenje i zaštita zemljišta odnosi se i na sistem kontrole kvaliteta zemljišta posebno u zonama u kojima se planira realizacija "urbanih bašti". Time će se obezbediti zdrava životna sredina za gajenje različitih kultivisanih vrsta biljaka u skladu sa tipom i kvalitetom supstrata.

Kompletan dokument

PLAN GENERALNE REGULACIJE "CENTRALNI GRADSKI PARK ŠUMARICE"

Foto: Zoran Petrović
Izvor: Službeni list grada Kragujevca, 13. septembar 2019.

PRILOZI PPNS

ODLUKA O ODRŽAVANJU ČISTOĆE

(izvod)

Član 11

Komunalni i drugi objekti u opštoj upotrebi mogu se postavljati na mestima koja su za to određena odgovarajućim planskim aktom, odnosno odobrenjem nadležnog organa.

Član 22

Nije dozvoljeno da se u posude za sakupljanje smeća odlažu:

krupni otpaci
šut i drugi građevinski otpad
zapaljive, štetne, opasne materije i tečnosti koje se ne smatraju kućnim smećem

Član 26

Radi održavanja i zaštite čistoće, na javnim površinama nije dozvoljeno:

bacanje hartije i drugih otpadaka van korpi za otpatke i posuda za sakupljanje smeća i na drugi način stvaranje nečistoće
izlivanje otpadnih voda i drugih nečistoća, povezivanje septičkih jama i poljskih WC-a na kišnu ili fekalnu kanalizaciju
pranje vozila, cepanje drva i uglja i slično
spaljivanje smeća
rasturanje reklamnih listića, plakata i sličnih natpisa
vađenje i rasipanje smeća iz posuda za smeće, ili sa deponija
istovaranje van deponije: zemlje, otpadnog građevinskog materijala, industrijskog i zanatskog otpada, šljake, šuta, ambalaže i drugog otpada
izručivanje otpadne vode van mesta koja su za to određena
izbacivanje zemlje

Član 40

Novčanom kaznom od 2.500 do 75.000 dinara, kazniće se za prekršaj fizičko lice, kao korisnik, ako:

postupi suprotno odredbama člana 11a) stav 2. ove odluke
ne sakuplja i ne odlaže smeće u posude, odnosno kese za sakupljanje smeća (čl. 20. tačka 1)

Član 41b

Novčanom kaznom u iznosu od 2.500 dinara, koja se naplaćuje na licu mesta kazniće se za prekršaj odgovorno lice u pravnom licu ili fizičko lice, kao korisnik, ako:

Postupi suprotno odredbama člana 22. Odluke
Postupi suprotno odredbama člana 26. Odluke

ODLUKA O KOMUNALNOM REDU

(izvod)

Član 141

Novčanom kaznom u fiksnom iznosu od 10.000 dinara kazniće se fizičko lice, za sledeće prekršaje ako:

20. privremeno koristi javnu površinu za deponovanje građevinskog materijala i dr. bez odobrenja i suprotno odredbama člana 55. Odluke
21. javnu površinu koristi za postavljanje građevinskih mašina bez odobrenja (član 56. stav 1. Odluke)
22. koristi javnu površinu za ostavljanje ogreva i drugog materijala bez odobrenja (član 59. Odluke

Nadležni

MINISTARSTVO ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE - INSPEKCIJSKA SLUŽBA, ŠUMADIJSKI OKRUG

Rajka Opančina, Republička inspekcija za zaštitu životne sredine

034/338-256
rajka.opancina@eko.minpolj.gov.rs

SLUŽBA ZA ZAŠTITU ŽIVOTNE SREDINE GRADSKE UPRAVE

Dragan Marinković, šef (koordinator za izradu Lokalnog plana upravljanja otpadom grada Kragujevca)

GRADSKA UPRAVA ZA PROSTORNO PLANIRANJE, URBANIZAM, IZGRADNJU I ZAŠTITU ŽIVOTNE SREDINE

Tomislav Spasenić, načelnik

034/306-227 (kanc. 507 a, peti sprat zgrade Gradske uprave)
tspasenic@kg.org.rs

GRADSKO VEĆE, ZAŠTITA I UNAPREĐENJE ŽIVOTNE SREDINE

Zoran R. Prokić

zprokic@kg.org.rs

KOMUNALNA MILICIJA

Načelnik: Milan Pavlović

034/335 343
milan.pavlovic@kg.org.rs

Vođe patrola: Milena Marjanović-Končar, Boris Đokić i Marko Kitonjić

Dežurni telefon 034/335 343
Telefon za prijave dežurnoj patroli: 060 234 0 115 (popodne, noću i u dane vikenda)
komunalnapolicija@kg.org.rs

JKP ŠUMADIJA

Sektor čistoće

Osnovna delatnost Sektora čistoća je obavljanje komunalnih delatnosti u skladu sa Zakonom o komunalnim delatnostima, Zakonom o upravljanju otpadom i Statutom preduzeća, a to su:

sakupljanje komunalnog otpada, njegovo odvoženje, tretman i bezbedno odlaganje, kao i selekcija sekundarnih sirovina, njihovo skladištenje i tretman;
održavanje čistoće na površinama javne namene (čišćenje i pranje asfaltiranih, betonskih, popločanih i drugih površina javne namene, prikupljanje i odvoženje komunalnog otpada sa tih površina, održavanje i pražnjenje posuda za otpatke na površinama javne namene. kao i održavanje javnih česmi, fontana i toaleta);
delatnost zoohigijene (hvatanje, zbrinjavanje, veterinarska nega i smeštaj napuštenih i izgubljenih pasa i mačaka u prihvatilište za životinje, kontrola i smanjenje populacije napuštenih pasa i mačaka);
dimničarske usluge (čišćenje i kontrola dimovodnih i ložnih objekata i uređaja i ventilacionih kanala i uređaja);
sakupljanje i transport opasnog otpada (otpadnih akumulatora, električnog i elektronskog otpada);

Rukovodilac Sektora čistoće je Marija Nikolić, dipl. biolog-ekolog (marija.nikolic@jkpsumadija.rs).

Kontakt telefoni

Centrala: