Virus Zapadnog Nila registrovan je kod komaraca u nekoliko opština i u nekoliko gradova u Srbiji. Karakteristična staništa su groblja i šumski kompleksi. Procenat zaraženosti je oko 20 odsto i ne odskače od prethodnih godina.
Gostujući u Jutanjem programu doktor Ivan Aleksić iz Zavoda za biocide i medicinsku ekologiju rekao je da su zaraženi komarci u Beogradu registrovani u Banjičkoj šumi, Centralnom groblju, groblju Mali Zbeg, Topčiderskom groblju, levoj obali Dunava, na potezu od Pančeva ka Pančevačkom mostu, Kotežu, Obrenovcu i Banovom brdu.
Procenat zaraženosti je oko 20 odsto, što se ne razlikuje od prethodnih godina, rekao je Aleksić.
"Komarci su se ove godine pojavili sa zakašnjenjem i sad jure da nadokande propušteno jer i kod njih kuca biološki sat. Ženke moraju da se pare, da polože jaja a da bi polagale jaja potreban im je krvni obrok koji uzimaju od ljudi", objasnio je Aleksić.
Prema njegovim rečima, tokom proleća bili su nepovoljni ulovi za razvoj larvi komaraca. "Bila je jako sušna zima i kasna jesen tako da su rezervoari vode u kojima razvijaju bili suvi. Posle ovih kiša populacije su eksplodirale, kako kod rečnih i šumskih tako i običnih komaraca", rekao je Aleksić.
Da bi se zaštitili od komaraca, Aleksić savetuje da se izbegava vreme kada su najaktivniji, u sumrak i rano jutro i mesta na kojima su najbrojniji kao što su obale reka, šumski kompleksi.
Za stanove se preporučuje upotreba tableta, a najjednostavnija je mehanička zaštita sa mrežicama, kaže dr Aleksić.
Najviše komaraca ima u priobaljima Save i Dunava i šumskim kompleksima oko grada. Ove godine znatno je manje šumskih komaraca, koji su agresivniji, a znatno više običnih.
Najaktivniji su kada je raspon temperature od 22 do 28 stepeni i kada je povećana vlažnost vazduha.
Od ove godine novi sektor u Gradskoj čistoći se bavi zaprašivanjem komaraca. Odlukom Kriznog štaba za borbu protiv kovid infekcije Zavod za biocide tretira komarce oko bolnica.
Na osnovu podataka iz Godišnjeg zveštaja o kretanju zaraznih bolesti u Srbiji Institut za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut", najveći broj umrlih od zaraznih bolesti u 2018. U Srbiji može se dovesti u vezu sa infekcijom:
virusom groznice Zapadnog Nila (36),
gripa (32),
AIDS (24),
tuberkuloze (14) i
malih boginja (10).
GROZNICA ZAPADNOG NILA – OPŠTE NAPOMENE
Groznica Zapadnog Nila (GZN) je potencijalno teško oboljenje virusne etiologije koje se prenosi ubodom zaraženog komarca. Uzročnik je virus groznice Zapadnog Nila, koji je prvi put izolovan i identifikovan u oblasti Zapadni Nil u Ugandi 1937. godine. Danas je ovaj virus najrasprostranjeniji arbovirus (virus koji se prenosi artropodama, odnosno insektima) na svetu.
Virus može da zarazi ljude, ptice, komarce, konje i druge sisare.
1GROZNICA ZAPADNOG NILA – OPŠTE NAPOMENEDefinicijaGroznica Zapadnog Nila (GZN) je potencijalno teško oboljenje virusne etiologije kojese prenosi ubodom zaraženog komarca. Uzročnik je virus groznice Zapadnog Nila, kojije prvi put izolovan i identifikovan u oblasti Zapadni Nil u Ugandi 1937. godine.Danas je ovaj virus najrasprostranjeniji arbovirus (virus koji se prenosiartropodama, odnosno insektima) na svetu.Virus može da zarazi ljude, ptice, komarce, konje i druge sisare.RasprostranjenostGroznica Zapadnog Nila javlja se širom sveta. Epidemije ovog oboljenja registruju seu humanoj populaciji, među pticama i konjima u Americi, Africi, Evropi, Rusiji, naSrednjem Istoku, Indiji, delovima Azije, Australiji i u oblasti Mediterana.Cirkulacija virusa Zapadnog Nila prisutna je na Evropskom kontinentu još od 60-ihgodina prošlog veka, ali je prva epidemija među ljudima zabeležena u Bukureštu,Rumunija, 1996. godine. Od tada se slučajevi obolevanja ljudi i konja registruju uČeškoj Republici, Francuskoj, Italiji, Mađarskoj, Rumuniji, Španiji iPortugaliji. Tokom 2010. godine ekološki faktori u Centralnoj Evropi i zemljamaMediterana su pogodovali transmisiji virusa Zapadnog Nila na ljude, tako da je uoblasti centralne Makedonije u severnom delu Grčke prvi put registrovana epidemijaovog oboljenja u humanoj populaciji.Četiri studije sprovedene na teritoriji Republike Srbije u periodu od 2007. do 2012.godine, ukazale su na transmisiju virusa Zapadnog Nila u populaciji komaraca, pticai konja. Uzimajući u obzir te rezultate i cirkulaciju virusa Zapadnog Nila ususednjim zemljama, Rumuniji i Mađarskoj, Odeljenje za prevenciju i kontroluzaraznih bolesti IJZ Srbije je 2012. godine implementiralo nadzar nad groznicomZapadnog Nila u humanoj populaciji. Od 1. juna do 15. novembra na celoj teritorijiRepublike sprovodi se intenzivan, a van tog perioda i pasivan nadzor nad groznicomZapadnog Nila. Pre početka intenzivnog nadzora svakog juna Institut za javnozdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut”, institutima/zavodima za javno zdravljedostavlja Stručno-metodološko uputstvo za sprovođenje nadzora nad groznicomZapadnog Nila.Rezervoar zaraze su mnoge vrste divljih i domaćih ptica.Način prenošenjaOsnovni način transmisije bolesti izazvane virusom Zapadnog Nila je ubodzaraženog komarca. Komarci se zaraze prilikom sisanja krvi inficiranih ptica.Tako zaraženi komarci prenose infekciju na ljude i druge životinje.2Znatno ređi put prenošenja je transfuzijom zaražene krvi, transplantacijom tkivazaraženih/obolelih osoba ili vertikalno, sa zaražene majke na dete tokom dojenja ilitransplacentarno.Virus Zapadnog Nila se ne prenosi među ljudima putem kontakta.Period inkubacijeSimptomi groznice Zapadnog Nila nastaju 3 do 14 dana nakon uboda zaraženogkomarca.Klinička slikaKod oko 80% inficiranih osoba GZN protiče asimptomatski.Oko 20% zaraženih osoba ima blagu kliničku sliku u vidu groznice, glavobolje,mučnine, povraćanja, što ponekada može da bude praćeno otokom limfnih žlezda ilipojavom osipa na koži grudi, leđa ili stomaka. Obično pomenuti simptomi prolaze uroku od par dana, mada su zabeleženi slučajevi kada je oboljenje trajalo i višenedelja.Kod jednog obolelog na 150 inficiranih dolazi do razvoja teške kliničke slike,odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti. Tada, pored groznice i glavobolje, ukliničkoj slici dolazi do pojave ukočenosti vrata, stupora, dezorijentacije, kome,tremora, konvulzija, mišićne slabosti i paralize. Ovi simptomi mogu da trajunekoliko nedelja, sa mogućim trajnim neurološkim oštećenjima.Laboratorijska dijagnostikaInfekcija virusom Zapadnog Nila laboratorijski se potvrđuje na osnovuprisustva IgM antitela na virus Zapadnog Nila u serumu i cerebrospinalnojtečnosti.Osetljivost i otpornostOsetljivost je opšta, ali teža klinička slika javlja se češće kod osoba preko 50godina starosti. Prisutna hronična oboljenja, kao što su imunosupresija, dijabetes ioboljenja kardiovaskularnog sistema, mogu da povećaju rizik za pojavu težeg oblikabolesti.Infekcija dovodi do stvaranja imuniteta.LečenjeNema specifične terapije niti vakcine protiv groznice Zapadnog Nila. Bolest seobično završava potpunim oporavkom nakon nekoliko nedelja i meseci. U slučajuteže kliničke slike, oboleli se hospitalizuju.3Mere prevencijeNajlakši i najefikasniji način prevencije bolesti izazvane virusom Zapadnog Nilaje sprečiti ubod komarca. Iz tih razloga preporučuju se mere lične zaštite od ubodakomaraca i to:• Upotreba repelenata na otkrivenim delovima tela prilikom boravka na otvorenom.• Nošenje odeće dugih rukava i nogavica, svetle boje.• Preporučljivo je da odeća bude komotna, jer komarci mogu da ubadaju kroz pripijenuodeću.• Izbegavanje boravka na otvorenom u periodu najintenzivnije aktivnosti komaraca –u sumrak i u zoru.• Upotreba zaštitne mreže protiv komaraca na prozorima, vratima i oko kreveta.• Redukcija broja komaraca u zatvorenom prostoru.• Po mogućstvu boravak u klimatizovanim prostorima, jer je broj insekata u takvimuslovima značajno smanjen.• Izbegavanje područja sa velikim brojem insekata, kao što su šume i močvare.• Smanjenje broja komaraca na otvorenom gde se radi, igra ili boravi, što se postižeisušivanjem izvora stajaće vode. Na taj način smanjuje se broj mesta na koje komarcimogu da polože svoja jaja. Najmanje jednom nedeljno treba: isprazniti vodu iz saksijaza cveće, posuda za hranu i vodu za kućne ljubimce, iz kanti, buradi i limenki.Ukloniti odbačene gume i druge predmete koji mogu da prikupljaju vodu.• U slučaju putovanja u inostranstvo, pogotovo ako se radi o tropskom i subtropskompodručju, obavezno se pridržavati svih navedenih mera prevencije• U slučaju pojave bilo kakvih simptoma koji su kompatibilni sa neuroinazivnimoblikom bolesti, odmah se javiti izabranom lekaru.Specifične mere prevencijeVakcina protiv groznice Zapadnog Nila za primenu kod ljudi ne postoji, ali suispitivanja u toku.
