Akaroza je parazitsko oboljenje odraslih pčela. Uzročnik je Acarapis woodi koji je striktni parazit i hrani se hemolimfom pčele. Razvoj parazita odvija se u trahejama i zglobu krila.
Acarapis woodi je mikroskopski vidljiv parazit, svetložute boje i ovalnog oblika. U morfologiji ženke i mužjaka postoje znatne razlike. Mužjak nema respiratorni aparat za razliku od ženke kod kojih je on formiran u vidu stigmi koje se nalaze sa obe strane ušnog aparata. Telo parazita je podeljeno na dva dela: cephalothorax i abdomen. U cephalothoraxu, pored ušnog aparata građenog tako da akarina može bosti i sisati, nalaze se i četiri para nogu.
U respiratorni trakt pčele, parazit prodire kroz stigmatske otvore prvog para traheja na torakalnom delu. Oplođena ženka parazita koja je puna jaja, posle ulaska u traheju, polaze jaja i prilikom boravka u pčeli one se i hrane njihovom hemolimfom. Iz jaja se razvije larva, a iz nje deutolimfa. Potpuni razvoj parazita počev od otvaranja jajeta do imago oblika traje 11-12 dana kod mužjaka i 13-16 dana kod ženki. Nova mlada ženka parazita posle parenja u traheji može da napusti traheju i po mogućstvu ulazi u traheju druge zdrave pčele (kontaktom pčela). Inače, izvan organizma pčele akarina može da živi bez hrane samo nekoliko časova. I ekskrementi parazita u mehaničkom smislu dovode do opstrukcije traheje pčela. Isti je slučaj i sa ugrušcima hemolimfe, samih parazita kao i njihovih razvojnih oblika.
EPIZOOTOLOGIJA
Prenošenje parazita odigrava se direktnim kontaktom, toraks uz toraks pčele i to u svim slučajevima kada ženka parazita, ne nalazeći mesta za polaganje jaja u već punoj traheji, napušta pčelu i traži drugu, bilo da se smesta na zglobu krila ili ulazi u traheju. Inficiranje uvek nastaje kroz stigmatske otvore prvog para traheja. Inficiranje nastaje kod mladih pčela starosti devet dana, a uslovljeno je anatomskom građom stigmatskih otvora prvog para traheja, kao i položajem krila kod mladih pčela u toku odmaranja. Favorizujući činioci bržem širenju infekcije sa pčele na pčelu su hladni dani, kada su pčele više jedna uz drugu tako da je ovo oboljenje karakteristično za tzv. "zimske pčele". Prenošenje bolesti se odvija i zaletanjem pčela iz jedne u drugu košnicu, odnosno prenošenje je isključivo živim pčelama. Posebnu opasnost u prenošenju predstavlja zaražena matica (ona živi duže od radilica i trutova, a kako ne izleće iz košnice, kod nje se i ne zapažaju teškoće u poletanju), ali i nezaražena matica iz zaraženih zajednica jer prilikom kupoprodaje, kada je u transportu, njoj se dodaju pčele radilice zaražene sa A. woodi.
Parazit se ne prenosi saćem, medom, polenom, leglom, niti pčelarskim priborom i košnicama jer se parazit isključivo i jedino hrani hemolimfom živih pčela!
SIMPTOMI
Klinička slika se može podeliti na onu koja se vidi na zaraženoj pčeli i na onu koja se uočava na zaraženoj zajednici u celini.
Na zaraženim pčelama uočljiva je njihova nemogućnost da polete, pri čemu padaju na tlo ispred košnice, vrte se u krug sa nepravilno raširenim krilima koja podrhtavaju usled ishemije krilnih mišića i veoma brzo uginjavaju. Smrt pčela ne nastupa samo zbog toga što u trahejama ima akarina i njihovih razvojnih oblika, kao i ekskremenata parazita i ugrušaka hemolimfe, već i zato što bolesne pčele ne mogu da lete, da se premeštaju se u košnici, pa ostaju bez hrane i toplote.
Klinička slika akaroze u pčelinjoj zajednici pokazuje veliki broj uginulih pčela na poletaljci ili na tlu ispred košnice, kao i žive pčele nesposobne da polete.
DIJAGNOZA
Na osnovu kliničkih simptoma ne može se sa sigurnošću postaviti sigurna dijagnoza. Ona se sigurno postavlja mikroskopskim pregledom prvog para traheja u čijem se lumenu utvrđuju paraziti ili pregledom korena krila. Materijal za pregled su pčele sa kliničkim znacima bolesti ili uginule pčele ispred košnice. Materijal se uzima u periodu od novembra do aprila tj. kod tzv. "zimskih pčela". Obično se šalje oko 100 pčela, pri čemu se kod svake pčele koja se fiksira odseca glava žiletom, zatim se seče početni deo toraksa, odsečak se prelije sa KOH-om, ostavi se 10 minuta i posmatra na mikroskopu. Ukoliko ima parazita u traheji oni se jasno uočavaju.
Ono na šta se obraća pažnja su akarine koje mogu da se nađu na telu pčele u velikom broju koje inače ne nanose štete pčelama. One se pak razlkuju od A. woodi po veličini mužjaka i ženke, veličini njihovih jaja, po nogama...
TERAPIJA
Akaroza pčela može uspešno da se leči. Primenjuju se papirne trake sa odgovarajućom količinom aktivne supstancije koje lagano sagorevaju i otpuštaju dim u košnici. Aspiracijom dim prodire u traheje pčele i direktno deluje na parazite. To su tzv. fumigantna sredstva na bazi fenotiazina (folbeks trake).
PROFILAKSA I SUZBIJANJE
Kao profilaktička mera, obavezna je kontrola pčelinjih zajednica pre seobe na pašu ili kupoprodaje matica i rojeva.
Mere suzbijanja širenja propisane su Zakonom, a to znači da je ova parazitska bolest obavezna za prijavljivanje!
* * *
Do sledeće objave, za sve što vas interesuje o akarozi ili uopšte o pčelama, domaćim životinjama, ljubimcima - javite se, iskoristite kontakt-formu portala PPNS ili mejl milan.miki.bojovic@gmail.com.
Komentara: 0