Multimedijalna izložba "Skice, dokumentacije i predlošci za oslikavanje tri kragujevačka hrama" istoričara umetnosti Maje Stanković biće otvorena u Malom likovnom salonu narodnog muzeja u četvrtak 31. avgusta u 19 časova.
Izložba će biti otvorena do 20. semtebra, a organizuje se u sklopu programa Gospojinskih svečanosti u Kragujevcu.
* * *
(tekst iz izložbenog kataloga)
Postavka "Skice, dokumenti i predlošci za oslikavanje tri kragujevačka hrama" uspostavlja kontinuitet crkvenog i bogoslužbenog života grada od vremena kada je Kragujevac bio prestonica Srbije do današnjih dana. Stara Miloševa crkva Svete Trojice, kragujevačka Saborna crkva Uspenja Presvete Bogorodice i Crkva Svetog Save u naselju Aerodrom, svedoče o trenucima istorijskih prekretnica, govore o trajanju kroz vreme.
Crkva Silaska Svetog Duha na apostole ili crkva Svete Trojice, u gradu poznata kao Stara Miloševa crkva, podignuta je 1818. godine i najstarija je pravoslavna bogomolja na području grada. Pridvorna kneževa crkva u Kragujevcu, novoj prestonici Srbije Kneza Miloša Obrenovića, bila je čuvar vere, ali i svojevrstan simbol nacionalnog bića i ponosa naroda u vremenima turske dominacije. Knez Miloš je sa ovog mesta polazio u pohode, dok su ga sa ikonostasa blagoslovili likovi svetih. Samouki zograf Janja Moler, koji je svoj duh i molitvu utkao u ikonopis Stare crkve, ostaće zapamćen do današnjih dana, kao preteča savremenih ikonopisaca Miljana i Ekatarine Kudrjavceve Miletić. U osvit jubileja, dvestote godišnjice Crkve Svete Trojice, oni danas rade na njenom oslikavanju i nastavljaju njegovo delo.
Kako se grad širio, a broj stanovnika u Kragujevcu rastao, ukazala se potreba za izgradnjom nove crkve. Po projektu arhitekte Andrije Andrejevića, temelji su postavljeni 1869. godine. Crkvu Uspenja Presvete Bogorodice sugrađani i danas zovu Novom crkvom. Taj naziv se ustalio i piše se velikim slovom i u zvaničnim dokumentima, baš kao u ovom tekstu. U dokumentima će ostati zapisano i ime akademskog slikara, Rusa Andreja Bicenka, koji je od 1926. - 1927. godine slikao ikone za prvobitni ikonostas, koga će 2014. godine zameniti novi, sa potpisom Ikonopisačke radionice Mate Minića. Crkva Uspenja Presvete Bogorodice, živopisana je prvi put 1930. godine rukom Voje Kovačevića, da bi u periodu od 1979. - 1992. godine tada već Saborni hram (ustanovljen kao sedište Šumadijske eparhije i epistolska crkva 1947. godine) dobio novi živopis, koji se radi fazno i koga potpisuju Grci Adonis Stergiu (oslikao scenu Vaznesenja Hristovog na svodu) i Nikolausa Kundunakis (kube i oltar) i Miloje Milinković (ostatak živopisa) sa saradnicima.
Za potrebe vernika u ovom delu grada, koji se ubrzano razvija, u kragujevačkom naselju Aerodrom, podiže se 1989. godine po projektu arhitekte Radoslava Prokića, crkva Svetog Save, što je treći po veličini i značaju kragujevački pravoslavni hram, s obzirom da je tik uz crkvu i Bogoslovija Svetog Jovana Zlatoustog, u kojoj stasavaju i obrazuju se generacije mladih bogoslova. Ikonografski program, koji po pravilu propisuje vladika, izveli su u crkvi Svetog Save, Grk Adonis Stergiu i ikonopisačke radionice Miletić i Minić.
Dve kragujevačke crkve, Stara Miloševa i Saborna crkva, proglašene su spomenicima kulture i pod zaštitom su države. Uslove za oslikavanje njihove unutrašnjosti dao je Zavod za zaštitu spomenika kulture u Kragujevcu, čija originalna dokumenta s tim u vezi, predstavljaju deo postavke, kao što su to i skice i predlošci za pojedine likove i scene, odnosno živopisne celine, iz albuma ikonopisaca.
Autor postavke Maja Stanković, istoričar umetnosti
Komentara: 0