Golgota Srbije (izvorno Za čast otadžbine) - Režiser Stanislav Krakov, 1940

Požar na Balkanu

Istinsko umetničko delo koje pleni autentičnim prikazom smutnih vremena i bolnih događaja, bez sumnje je najbolji dokumentarni film snimljen u vreme Kraljevine Jugoslavije.

U početku prikazivan kao nemi film 1930. godine kasnije je dorađen na osnovu filmskih materijala o Srbiji skupljenih iz svetskih arhiva, ali i scenama dosnimljenim da bi se dočarao prelaz vojske i naroda preko Albanije 1915. godine, život u okupiranoj Srbiji, kao i oslobođenje Niša i Beograda i ulazak pobednika u razorenu prestonicu.

Zahvaljujući izvrsnim dokumentarističkim snimcima koje je napravio Stevan Mišković i podršci ministra vojnog, generala Stevana Hadžića, istaknutog ratnika koji je obezbedio učešće armije u snimanjima 1929. godine, stvoreni su impresivni i ubedljivi kadrovi koje samo profesionalni istoričari filma mogu da prepoznaju kao rekonstrukcije.

Tako je stvoreno izrazito ambiciozno ostvarenje naknadno ozvučeno muzikom kompozitora Milenka Živkovića i nizom poznatih patriotskih melodija, a da bi postigao scenarističku objektivnost Stanislav Krakov je objašnjavao slike kroz natpise za koje su korišćeni citati iz tekstova i misli poznatih državnika, istoričara i vojnika o ulozi Srbije u ovom ratu.

Film je prepravljen i pod naslovom "Požran na Balkanu" cenzura ga je odobrila 21. avgusta 1940. Za vreme rata film je sakriven i Mionici, a Glišić ga novembra 1944. godine otkopava i predaje novim vlastima.

Jugoslovenska kinoteka dobija jednu kopiju i povremeno je prikazuje u svojoj dovrani. Početkom sedamdesetih godina otkupljuje od porodice Glišić materijal koji predstavlja drugi deo zabranjene verzije filma "Golgota Srbije"...

Sekvence prelaska srpske vojske preko Albanije i ulazak oslobodilaca u Beograd naknadno je rekonstruisao reditelj Stanislav Krakov, a snimio ih Steva Mišković, uz pomoć preživelih učesnika i u autentičnom ambijentu.

"Golgota Srbije" proglašena je za film od izuzetnog značaja za istoriju i kulturu našeg naroda i vodi se u "Listi filmske građe od izuztnog značaja" pod brojem 106 (Sl. glasnik SRS 19/80).

Izvor: Jugoslovenska kinoteka

krakov 2

^{Foto: Kao novinar, Krakov prati manevre. Krakov (desno) sa saborcem, oficirom}

Ovo Krakovljevo rediteljsko delo premijerno je prikazano 25. marta 1930. godine. Prva verzija tog filma je bila bez zvuka, pa je nakon dorade 1938. dobila i konačan naslov "Golgota Srbije".

Život i delo Stanislava Krakova, rođenog Kragujevčanina, možemo da podelimo u četiri segmenta. Prvi se odnosi na njegovo učešće u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu. Iz njih se vratio kao heroj. Drugi i treći deo njegovog života se odnose na Krakova kao pisca i filmskog reditelja. Kao pisac stekao je slavu koja se u to vreme mogla porediti sa poštovanjem koje smo gajili prema Crnjanskom ili Ćosiću kasnije. Družio se sa Crnjanskim, Vinaverom, Rastkom Petrovićem, Markom Ristićem, Derokom, Fricom Langom.

Kao filmski reditelj napravio je dokumentarni film "Za čast otadžbine" koji je proglašen delom od posebnog interesa za kulturu i kinematografiju srpskog naroda.

ARHIVA PPNS PREDAVANJE "KRAKOV I FILM"

Epopeja Srbije 1914-1918 godine sa originalni snimcima na bojištima iz doba svetskog rata

VIDEO (1:21:31)