KNJIGA O EPISKOPU SAVI VUKOVIĆU POVODOM DVADESETOGODIŠNJICE UPOKOJENJA
Ove godine se navršava dvadeset godina od upokojenja naše istaknute crkvene ličnosti - dr Save Vukovića, Episkopa šumadijskog (1977-2001). Tim povodom, Izdavačka ustanova Eparhije šumadijske Kalenić objavila je publikaciju Vladika šumadijski Sava Vuković, Spomenica 2001-2021.
Ova, po svemu, reprezentativna Spomenica, obuhvata pet celina, praćenih mnoštvom fotografija i ilustracija, kroz koje se prikazuje rad ovog znamenitog arhijereja druge polovine XX veka. Kako bi čitalac stekao celovitu sliku o Episkopu Savi, galerije fotografija nastoje da hronološki prikažu njegovu delatnost – počev o najranijih dana pa sve do upokojenja. Kako je naglašeno u Predgovoru, naslovi celina predstavljaju reči Svetog Pisma koje uz sadržaj priloga koji se objavljuju obrazuju "valjanu sliku o onom što je Vladika bio, ali i šta piše u ovoj knjizi". Takođe, radi lakšeg razumevanja pojedinih delova, urednik Spomenice profesor Negoslav Jovančević davao je kratka objašnjenja, smeštena u uglaste zagrade.
U uvodnoj reči, Njegovo preosveštenstvo Gospodin Jovan, Episkop šumadijski, naglasio je veliku pregalačku delatnost blaženopočivšeg Vladike Save koji je kao čuvar riznice Predanja hrišćanske Crkve nastojao da na svakom mestu propoveda reč Jevanđelja. Kao njegov naslednik na katedri Istočnoameričke i kanadske eparhije, Episkop Jovan je istakao da je trag Vladike Save na Američkom kontinentu pomogao da se tamošnja crkvena zajednica što više učvrsti. Takođe, uvodna reč Vladike Jovana govori nam o Savi Vukoviću i kao predvodniku bogoslužbene obnove: "Kao što je govorio da je bogosluženje žila kucavica crkvenog života, voleo je da kaže kako se teologija najbolje uči za pevnicom i da je himnografija najbolji katihizis". Završavajući svoju reč, Episkop Jovan se sa zahvalnošću obratio svim prijateljima Šumadijske eparhije koji su dali doprinos objavljivanju ove Spomenice, a naročito upokojenom proti Savi M. Arsenijeviću: "Sećamo se i blažene uspomene prote Save M. Arsenijevića i žalimo što neće dočekati da vidi završenu ovu knjigu – eto, ovo je gotovo jedino njegovo nezavršeno delo u Crkvi od mnogobrojnih koje je na slavu Gospoda uspešno okončao".
Prva celina obuhvata tekstove koji su potpisani pod imenom Rajka Obradovića. Sabrani na jedno mesto, ovi prilozi predstavljaju tekstove periodično objavljivane u časopisu "Kalenić". Urednička napomena nam govori da su priloge za časopis u početku slali saradnici Vladike Save u Americi, međutim, među njima se po prvi put pojavilo ime Rajka Obradovića. "I kada se tokom pripremanja ove Spomenice počelo postavljati pitanje ko je Rajko Obradović, njen inicijator blažene uspomene prota Sava Arsenijević ovo pitanje je uputio i protojereju stavroforu Dragoslavu Stepkoviću, dvadesetpetogodišnjem glavnom i odgovornom uredniku Kalenića i bliskom Vladičinom saradniku u Kragujevcu. Dobio je odgovor da je Vladika Sava svoje priloge potpisivao pseudonimom Rajko Obradović". Budući da se vreme nastanka časopisa Eparhije šumadijske poklapa sa vremenom čija je ideologija burno potresala Srpsku Crkvu, javljali su se mnogi neprijatni glasovi protiv razvoja ovog crkvenog glasila. Znajući da će dosta mladih čitalaca u svojim rukama imati Kalenić, Vladika Sava je nastojao da pošalje i svoju reč, ostajući anoniman. Upravo sa tom namerom, pišu se i objavljuju prilozi Rajka Obradovića koji će sada prvi put biti čitani sa svešću ko je njihov pravi autor. Stil ovih priloga ne koristi se klasičnom metodologijom naučnih radova, već se pokušava da se specifičnim literarnim žanrom – "na granici" između literature i esejistike – prenese osnovna misao zadate teme.
Nakon prve celine i galerije fotografija, sledi poglavlje pod nazivom "Ovo je istinita reč i dostojna svakoga primanja (1Tim 4, 9) – Vladika Sava u Crkvi, o ljudima Crkve, knjigama i društvenim odnosima". Iako već objavljeni pod njegovim imenom, ovi prilozi zbog svoje skrajnutosti nisu dobili zasluženu pažnju. "Na ovaj izbor propovedi, programskih načela Crkve, podsećanja na uzore, apela za dostojanstvo Crkve u društvu, ali i objavljivanja ličnog stava o mnogim pitanjima, nadovezuje se dalji tok Spomenice u kojem se razmatraju oblasti crkvenog i društvenog života kojima se bavio Vladika Sava”" istaknuto je u uredničkoj napomeni. Među ovim prilozima, mogu se pronaći propovedi sa osvećenja hramova, posmrtna slova, članci istorijske tematike...
Treće poglavlje ne samo što slikovito opisuje autentičnan lik Episkopa Save, nego predstavlja i vredan istorijski izvor, čiji će značaj vremenom rasti. Radi se o ličnoj prepisci Vladičinoj sa drugim episkopima Srpske Crkve. Ova treća celina ujedno predstavlja i završetak direktne pismene reči samog Episkopa Save. Na osnovu njegove sačuvane zaostavštine, priređivači Spomenice su napravili izbor pisama, koji na reprezentativan način govore o Vladici Savi. Praveći izbor i pregledajući nekoliko stotina pisama, priređivači su mogli da primete da se među njima nalazi svega nekoliko koje je lično Vladika Sava pisao. Većina pisama je upućena njemu. Među njegovim korespodentima nalazi se tadašnji Patrijarh German, zatim Mitropolit Damaskin Grdanički, Episkop žički Vasilije Kostić, gornjokarlovački Simeon Zloković, raško-prizrenski Pavle, šabačkovaljevski Jovan Velimirović... "Episkopu Savi pišu starija sabraća i po godinama i po posvećenju. Međutim, to se nijednog trenutka ne oseća, on je uvek za sve merodavan da odgovori na mnoga pitanja, očigledno je da se o mnogo čemu očekuje njegova reč i njegov sud", pojašnjava urednik.
Četvrta celina opisuje 17. jun 2001. godine – momenat kada je Eparhija šumadijska, upokojenjem njenog drugog Episkopa, na kratko ostala udova. Na sahrani Episkopa Save su govorili mnogi ugledni ljudi, među kojima ima predstavnika klira, poput Mitropolita solunskog Teoklita i Episkopa Vasilija Kačavende, ali i predstavnika najviših naučnih i svetovnih institucija, poput akademika Vasilija Krestića, dr Danice Petrović i dr Vlatka Rajovića, tadašnjeg gradonačelnika Kragujevca. Svi njihovi govori čine sadržaj četvrtog poglavlja.
Završna celina Spomenice nosi naslov "Plodovi kroz Isusa Hrista, na slavu i hvalu Božiju (Flp 1, 11). Arhipastirski i naučni rad Episkopa Save". Njen sadržaj čine prilozi koje su slali prijatelji i saradnici Vladike Save i koji su nastojali da što vernije prikažu njegovu delatnost. Radovi koji se nalaze u ovom poglavlju analiziraju sve oblasti kojima se Vladika bavio, počev od administrativnog rada na upražnjenim parohijama, preko ogranizacije Crkve u Americi, do liturgičkog i prosvetnog doprinosa i mnogih drugih. Među autorima ovih priloga nalaze se dr Predrag Puzović, dr Stanimir Spasović, dr Milosav Z. Đoković, dr Nenad S. Milošević, Episkop niški Arsenije, dr Nenad Ristović...
Ova knjiga Izdavačke ustanove Kalenić ponovo nas podseća na svetli lik Episkopa dr Save Vukovića i pregalaštvo koje je on ostvarivao u svim segmentima rada kojim se bavio. Čak i posle dvadeset godina od njegovog upokojenja, Eparhija šumadijska i cela Srpska Crkva živo se sećaju njegovog boravka među nama. Svi njegovi prijatelji i verni saradnici mogu pouzdano zaključiti: "Takav nam arhijerej trebaše" (Jev 7, 26).
Komentara: 0