U Zakonu o prostornom planu Republike Srbije od 2010. do 2020. godine („Službeni glasnik RS“ br. 88/2010), u poglavlju Održivi razvoj tehničke infrastrukture, utvrđeno je da potencijal malih vodotokova na kojima se mogu graditi MHE iznosi oko 0,6 Mten (mega tona ekvivalentne nafte). Raspoloživi potencijal malih hidroelektrana iznosi 4,7% ukupne proizvodnje električne energije u Srbiji ili oko 15% proizvedene energije u hidroelektranama.
Moguće lokacije za izgradnju MHE i potencijalna proizvodnja električne energije određeni su na osnovu Katastra malih hidroelektrana Srbije, koji su za Elektroprivredu Srbije izradila preduzeća "Energoprojekt" i Institut za vodoprivredu "Jaroslav Černi" iz Beograda, 1987. godine.
Katastrom MHE iz 1987. godine je određeno 856 potencijalnih lokacija za izgradnju MHE ukupne snage 450 MW, sa proizvodnjom od 1.590 GWh/god.
U Katastru MHE Srbije nisu uzeta u obzir ograničenja u pogledu upravljanja režimom voda, vodosnabdevanja, kanalisanja i sanitarne zaštite voda, zaštite prirodnih i kulturno istorijskih vrednosti. Zbog navedenih ograničenja i promena hidrologije rečnih tokova i korišćenja prostora u proteklih 25 godina, u Prostornom planu RS utvrđeno je da Katastar MHE predstavlja dokumentacionu podlogu, a da se MHE grade na osnovu tehničke dokumentacije, koja je izrađena prema pravilima gradnje prostornih planova područja posebne namene i jedinica lokalne samouprave i u skladu sa vodnim uslovima i uslovima zaštite prirode.
Pred vama se nalazi ceo katastar malih hidroelektrana, skeniran i obraden u TIF formatu. Da biste otvorili taj tip podatka potreban vam je program za pregledanje slika. Ukoliko imate microsoft office imate i program koji se zove Microsoft Document Imaging. Ukoliko nemate taj program možete sa Interneta skinuti neki besplatni program za pregledavanje tif fajlova, na primer Irfan view ili neki drugi program po Vasoj zelji.
Svaka pojedinačna datoteka predstavlja jednu lokaciju, npr: 22-grlište-zajecar-grliška reka.tif gde je broj broj katastarskog lista - naziv mhe - opština - reka.
Kada uđete na direktorijum Katastar MHE nađete koji list Vas interesuje i zatim ga sačuvajte na svoj računar tako što ćete na njega kliknuti pokazivačem miša desnim dugmetom i izabrati "save target as" opciju. Kada dokument sačuvate na svoj računar on će imati ime sa srpskim slovima, ali u pregledu ponekad ima problema da se oni prikažu. Ukoliko neki katastarski list nije dostupan, pošaljite email na administrator@merz.gov.rs kako bismo ga opet postavili.
REGIONALNI PROSTORNI PLAN ZA PODRUČJE ŠUMADIJSKOG, POMORAVSKOG, RAŠKOG I RASINSKOG UPRAVNOG OKRUGA
2.3.2. Energetska infrastruktura
PPRS, odnosno razvojnim dokumentima pojedinih opština, planira se izgradnja sledećih objekata:
...
- postoji mogućnost izgradnje većeg broja malih hidroelektrana (MHE), prema katastru MHE i uslovima nadležnih preduzeća.
...
Podaci iz Katastra malih hidroelektrana Republike Srbije često ne odgovaraju stvarnom stanju na terenu i ne bi ih trebalo striktno primenjivati u današnjim uslovima bez tehno-ekonomske i posebno ekološke evaluacije rešenja i saglasno optimalnom korišćenju raspoloživog potencijala vodotoka. Usled značajnog protoka vremena od izrade ovih katastara i nastalih promena u prostoru i hidrologiji, isti se mogu koristiti kao dokumentaciona podloga za pripremu izgradnje MHE uz neophodnost prethodne provere stanja u prostoru i hidrologiji.
Ove objekte je moguće graditi i na drugim lokacijama, uz saglasnost nadležnog ministarstva u pogledu maksimalnog iskorišćenja energetskog potencijala vodotokova i saglasnosti drugih ministarstava i institucija. Male hidroelektrane, nisu ekološki prihvatljive na delovima zaštićenih područja sa režimom zaštite I stepena, što treba imati u vidu kao jedan od kriterijuma prilikom revizije lokacija malih hidroelektrana i proglašenja zaštićenih područja.
3.2. Naselja i ruralni razvoj
Prioritetna planska rešenja do 2015. godine su:
Red. br 10.
Naziv projekta: Izgradnja MHE
Finansijsko-ekonomske mere: Republički i lokalni fondovi, krediti, sredstva zainteresovanih korisnika
Pravne mere: Zakoni i pravilnici
Organizacione mere: Resorna ministarstva i
agencije, lokalna samouprava
Tehničke mere: Planska regulativa, projekti izgradnje i održavanja, servisna služba
Učesnici u implementaciji: Ministarstva nadležna za vodoprivredu, energetiku, šumarstvo, životnu sredinu, prostorno planiranje i izgradnju objekata; Republička direkcija za vode pri Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede; JVP „Srbijavode”, JP „Elektroprivreda Srbije”, JP „Srbijašume”, regionalne razvojne agencije, javna komunalna preduzeća za vodovod i kanalizaciju, elektrodistribucije obuhvaćenih gradova/opština, organi upravljanja obuhvaćenih gradova/opština; privatni investitori (za realizaciju MHE, ribnjaka i drugo).
PROGRAM ENERGETSKE EFIKASNOSTI GRADA KRAGUJEVCA ZA PERIOD 2018-2020 GODINA
Izvod
IX Izvori finansiranja i finansijski mehanizmi za sprovođenje mera
KREDITNE LINIJE EVROPSKE BANKE ZA OBNOVU I RAZVOJ
Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD) pomaže Srbiji u proizvodnji energenata iz obnovljivih izvora, davanjem kredita Elektroprivredi Srbije za rekonstrukciju postojećih i izgradnju novih mini hidroelekrana i proizvodnju energije iz drugih obnovljivih izvora. EBRD sarađuje sa domaćim bankama preko kojih realizuje kreditne linije za realizaciju projekata iz oblasti energetske efikasnosti Zapadnog Balkana.
EBRD standardno finansira projekte u oblasti poljoprivrede, energetske efikasnosti i snabdevanja energijom, industrijske proizvodnje, infrastrukture lokalne zajednice, turizma, telekomunikacija i transporta. Finansiranje sredstvima EBRD‐a vrši se putem kredita i vrednosnih papira. Manje vredni projekti mogu se finansirati posredno preko komercijalnih banaka ili posebnih razvojnih programa. Period otplate kredita kreće se od 1 do 15 godina.
EBRD prilagođava uslove finansiranja stanju regije i sektora u kojem se odvija projekat. Doprinos EBRD‐a u projektu iznosi do 35 %, ali može biti i veći. Aktivnosti Evropske banke za obnovu i razvoj fokusirane su na razvoj infrastrukture u lokalnim zajednicama, u životnoj sredini, transportu, a odnose se i na unapređenje malih i srednjih preduzeća.
EBRD je obezbedila WeBSEFF II kreditnu liniju namenjenu eksploataciji održivih izvora energije za Zapadni Balkan, a koja se plasira preko lokalnih banaka i namenjena je za investicije privatnih i industrijskih kompanija čiji projekti rezultiraju prihvatljivom i održivom upotrebom energije, koje implementiraju projekte energetske efikasnosti i obnovljivih izvora energije, kao i mere EE i OIE u građevini u komercijalne svrhe.
P -5 Hidropotencijal
Hidroenergija je energija dobijena kretanjem vode, koju gravitacija pokreće sa višeg prema nižem terenu. Smatra se obnovljivim zbog ciklusa kruženja vode u prirodi.
Na području grada Kragujevca ima dosta reka, ali su one uglavnom siromašne vodom, tako da je hidropotencijal vrlo skroman.
Na brani akumulacionog jezera Gruža, nalazi se mini hidrocentrala, tipa Banki, koja nije u funkciji. Naime, sredinom 2006. godine, Uprava za ekonomiju i finansije i Odeljenje za javne nabavke Skupštine grada Kragujevca raspisalo je tender za izgradnju mini hidrocentrale snage 80kW. Sufinansijer ovog projekta je bila EU preko programa CARDS. Na žalost, projekat nije doveden do završne faze, tako da elektrana do danas nije puštena u rad.
Na reci Srebrenici, Katastrom malih hidroelektrana Srbije (katastarski list 87) predviđena je lokacija za MHE Stragari. Karakteristike ove lokacije su bruto pad 111m, protok 0,195 m3/s, sa snagom od 160kW i godišnjom proizvodnjom od 590MWh električne energije.
U Stragarima, na donjem toku reke Jasenice, nalazi se mala hidroelektrana snage oko 50kW, izgrađena 80-ih godina prošlog veka. Radila je veoma kratko (78 sati). Oprema je u potpunosti ispravna, ali zbog dugog stajanja potreban je ozbiljan remont. Elektrana je u vlasništvu Vojske Srbije. U gornjem toku, na potezu od sastava reke Zlatice i Jasenice, do Jarmenovaca moguće je izgraditi dve male elektrane sa snagama do 100kW.
Prema Uredbi o merama podsticaja za povlašćene proizvođače električne energije Vlade Srbije, cena otkupa električne energije proizvedene u mini hidroelektranama iznosi od 7,5 do 12,6c€/kWh u zavisnosti od instalisane snage.
STRAGARI
Stragari je naseljeno mesto grada Kragujevca u Šumadijskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 827 stanovnika. Samo naselje je podeljeno na dva dela od kojih je istočni deo poprimio karakteristike varošice, dok je zapadni deo naselja u dolini Srebrenice raštrkan i ima karakteristike sela. Pod njivama se nalazi 569,74ha, voćnjacima 117,96ha, vinogradima 39,71ha, livadama 73,04ha, pašnjacima 122,54ha dok ostalo zemljište zauzima 3,85ha.
Nalaze se na 44°8’60" severne geografske širine 20°40’0" istočne geografske dužine na 250m nadmorske visine, 30km severozapadno od Kragujevca i oko 120km južno od glavnog grada Beograda.
Naselje se nalazi na ušću potoka Srebrnice u reku Jasenicu, na severoistočnoj strani planine Rudnik (najviši vrh je Cvijićev vrh, 1.132m). Stragari su sa još 10 susednih sela činili jednu od pet gradskih opština Grada Kragujevca, od maja 2002. do marta 2008. godine. Mesna zajednica Stragari pored ovog mesta obuhvata još i naselja Ljubičevac i Kotraža. U blizini današnje varošice Stragari nalaze se ostaci srednjovekovnog grada Srebrnika koji je se pominje u spisima kao grad u kome je 1426. godine despot Stefan Lazarević sazvao državni sabor najviše tadašnje srpske vlastele i crkvenih velikodostojnika na kome je proglasio svog sestrića Đurđa Brankovića za svog naslednika. Ostaci ovog srednjovekovnog grada nalaze se i danas u blizini Stragara, a najočuvaniji deo je severna kula.
U Stragarima su pronađeni ostaci rudnika iz doba srednjovekovne Srbije.
Iz istorije
Stragari se prvi put pominju u Turskom katastarskom popisu-defteru iz 1476. godine kao Stragar. Tada su kao selo Rudničke nahije imali 39 domaćinstava. Nakon pobede Austrijanaca nad Turcima u periodu od 1717. do 1739. godine područje današnje opštine Stragari i same varošice Stragari se karakteriše neznatnim povećanjem broja stanovništva. Varošica je tada brojala oko 50 kuća, a primećuje se i povećan razvoj trgovine u ovom području što je tadašnje Stragare svrstalo u razvijene trgovačke centre. Imajući u vidu tadašnje prilike stanovništvo se isključivo bavilo zemljoradnjom i stočarstvom, a svoje proizvode je iznosilo na pijaci u tadašnjoj varošici Petkovici.
Početkom ustanka u Srbiji protiv Turaka naselje Stragari je podarilo srpskoj istoriji veliki broj ustanika od kojih su najpoznatiji Janićije Đurić, jedan od pismenijih ljudi tog vremena, Karađorđev sekretar, diplomata, predsednik Apelacionog suda i član zemaljskog saveta, Tanasko Rajić, Karađorđev barjaktar, junak sa Ljubića kao i Marko Todorović, četovođa koji je predvodio desetine junaka iz Stragara i okoline u Prvom i Drugom srpskom ustanku. 1875. godine podignuta je zgrada osnovne škole. Status varošice dobijaju ukazom kralja Aleksandra I Karađorđevića 27. septembra 1922. godine...
Jasenica je reka u istoimenoj oblasti u Srbiji. Ona je najduža pritoka Velike Morave. Izvire na severoistočnoj padini planine Rudnik (približan položaj izvora je Koordinate: 44°08′13.64″N 20°31′21.49″E), na mestu zvanom Teferič (ranije se pisalo i Teferidž) koje je u tursko doba bilo izletište Rudničana.
Od izvora teče ka severozapadu, gde u nju kod naselja Rudnik utiče Zlatarica, a odatle teče severoistočno. Nakon ušća Jarmenovačke reke u nju u selu Jarmenovci, menja pravac i teče ka istoku.
Kod Stragara se u nju uliva druga rudnička reka, Srebrenica.
Uliva se u Veliku Moravu 1,5km istočno od sela Velikog Orašja na nadmorskoj visini od 87 metara.
Dužina toka je 84,7km, a sliv joj zahvata 1356km² centralne Šumadije. Sa prosečnim proticajem od oko 4,7 m³/sec, Jasenica je vodom najbogatija reka u Šumadiji. Najznačajnija leva pritoka je Kubršnica. Glavno mesto oblasti Jasenica je Smederevska Palanka.
Srebrenica je reka koja izvire na istočnoj strani planine Rudnik, između vrhova Javor i Paljevine (približan položaj izvora je Koordinate: 44°07′40.35″N 20°33′20.24″E), a onda teče ka istoku do Stragara, gde se uliva u Jasenicu. U nju se uliva rečica Klisura.
Jasenica je oblast u centralnoj Šumadiji, koja se uglavnom poklapa sa slivom reke Jasenice. Obuhvata područja opština Stragari, Topola, Mladenovac, Aranđelaovac, Smederevska Palanka, Velika Plana, kao i delove opština Rača i Smederevo. Oblast je uglavnom poznata po značajnim događajima i ličnostima iz Prvog srpskog ustanka.
Značajne ličnosti
U ovoj oblasti su rođene mnoge značajne ličnosti, kao što su Karađorđe, Stanoje Glavaš, Teodosije Marićević, Miloje Popović Đak, Pera Todorović, Radoje Domanović, Miodrag Todorović Krnjevac, Bora Dugić, Velimir Bata Živojinović i drugi.
ZANIMLJIVOST: SREDNJOVEKOVNI GRAD SREBRNICA (KULINA)
Na desnoj obali reke Srebrnice, oko četiri kilometra od Stragara, na jednom uzvišenju nalaze se ostaci srednjovekovnog grada Srebrnice u narodu poznatog pod imenom "Kulina". Grad verovatno potiče iz XIV veka.
U pisanim istorijskim izvorima Srebrnica se prvi put pominje 1395. godine. Puni procvat grad doživljava u prvim decenijama XV veka. Konstantin Jiriček u svojoj "Istoriji Srba" navodi da je despot Stefan u vreme letnjih žega rado boravio "in Srebrnica de Rudnic", dok na drugom mestu isti autor navodi: "Često je despot dolazio u novostečenu prestonicu Srebrnicu, onda je 25. jula 1426. godine ratifikovan mir s Mlecima". Ova zadnja rečenica najviše govori o značaju Srebrnice u despotovo doba.
Najviši domet grada je svakako bio Sabor iz 1425. godine, na kome je Despot Stefan proglasio Đurđa Brankovića za svoga naslednika.
Danas je od ovog srednjovekovnog grada ostalo vrlo malo. Samo se na osnovu konfiguracije terena može zaključiti o njegovim dimenzijama i konturi. Najbolje je očuvana severna kula, čiji su zidovi mestimično očuvani i do visine od preko deset metara. Kula je kvadratne osnove i sagrađena od lomljenog kamena u veoma solidnoj srednjovekovnoj tehnici sa svim karakteristikama tadašnjeg načina gradnje. Na severnoj strani kule očuvan je prozorski otvor iznad koga je plitka niša sa polukružnim završetkom. Prozorski otvor i niša su izvedeni tesanicima sige.
Predstavnici Udruženja građana ’’Srednjovekovna priča’’ iz Kragujevca (koje je osnovano u martu 2015. godine, sa ciljem obnove srpskih srednjovekovnih gradova u Šumadiji) su tokom jula 2015. godine obišli lokalitet ’’Kulina’’ i izvršili rekognosciranje terena (prepoznavanje objekata na terenu). Kao rezultat njihovog rada je nastao 3D film ’’Srednjovekovna priča Srebrenica’’ koji Vam prikazujemo. Autor karte i 3D filma (u kome se može videti rekonstruisani izgled srednjovekovnog grada) je Vojin Spasojević. Plan Udruženja građana ’’Srednjovekovna priča’’ je da se pokrenu arheološka istraživanja starog grada Srebrnice. Za sledeću nedelju je predviđeno da se realizuje mali, likovni projekat u kome bi učestvovala deca osnovne škole u Stragarima, koja bi dobila temu da crtaju zamak.
IZVEŠTAJ O OSTVARIVANJU PROSTORNOG PLANA REPUBLIKE SRBIJE OD 2010. DO 2020. GODINE, U 2016. GODINI
Strateški prioriteti
189 Izgradnja male hidroelektrane (MHE) Rovni
190 Izgradnja MHE Ćelije
191 Rekonstrukcija MHE JP EPS
199 MHE Zavoj
200 MHE Pirot
201 MHE Banjica
202 MHE Sokolja
203 MHE Sokolovac
340 Izrada studije prostornog razmeštaja MHE i detaljna revizija lokacija predviđenih Katastrom malih hidroelektrana u cilju pravljenja precizne liste izvodljivih lokacija za izgradnju MHE
Odgovorne institucije: JP EPS, MRE
Foto: Kragujevac.rs; Zoran Petrović; Mapa: Gugl Izvori: Ministarstvo rudarstva i energetike; EPS distribucija; Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture; Vikipedija
DA MOŽDA NE (RTS): MALE HIDROELEKTRANE - EKOLOŠKA BRANA
ARHIVA PPNS
Naša je poruka da želimo da nam deca i unuci žive u čistoj životnoj sredini i piju zdravu slovenačku vodu koja će ostati naša
Komentara: 0