O hrastu - Botanička bašta Kragujevac, Prirodnjački muzej u Beogradu i Spomen-park ’Kragujevački oktobar’

U Botaničkoj bašti, kao centru za očuvanje biljnog genofonda i zaštiti ugroženih biljnih vrsta, primenjuju se botanička istraživanja prvenstveno usmerena za konzervaciji vrsta u „in-situ“ i „ex-situ“ uslovima. Zaštita „in-situ“ podrazumeva očuvanje klimatogene zajednice hrastovog pojasa, odnosno šuma sladuna i cera (Quercetum frainetto - cerris Rudski 1949). Ova zajednica pokriva velike površine Srbije, pre svega Šumadiju, šireći se prema Bosni, Crnoj Gori, Makedoniji i Bugarskoj. Intezivnom antropogenom aktivnošću areal pomenutih hrastova na području naročito Šumadije je znatno smanjen tako da je uloga Botaničke bašte u očuvanju klimatogene zajednice ovog hrastovog pojasa dobila na izuzetnom značaju.

Detaljnije: BOTANIČKA BAŠTA U KRAGUJEVCU

PRVI PRVI NA SKALI Ekologija Kragujevac Botanička bašta u Kragujevcu 4
Foto: Prviprvinaskali.com

Tradicija korišćenja hrastova, pre svega cera kao badnjaka, potiče još iz paganskih vremena, kada se hrast slavio kao sveto drvo. Dolaskom Hrišćanstva u našim krajevima mlado cerovo drvo sa osušenim listovima se seče za Badnji dan.

Hrastovi pripadaju familiji bukvi (Fagaceae) i u našim nizijskim i brdskim krajevima prisutno je oko desetak vrsta hrastova, a među njima je najpoznatiji cer (Quercus cerris L.), vrsta koja se najčešće koristi za badnjak. Pored cera poznati su i sladun (Quercus frainetto Ten.), lužnjak (Quercus robur L.), kitnjak (Quercus petraea (Matt.) Liebl.), i medunac (Quercus pubescens Willd.).

Cer je listopadno drvo koje može da poraste do 35 metara u visinu, dok u prečniku dostiže i do jednog metra. Pojedini primerci mogu da dožive starost i do 200 godina.

Ima odvojene muške i ženske cvetove. Plod je žir, jestivi plod, koji podseća na šubaru.

Cer je prisutan u brdskom pojasu naše zemlje i gradi mešovite listopadne šume. Najčešće su to šume u kojima pored cera dominira i hrast sladun, dok su na većim nadmorskim visinama uglavnom prusutne monodominantne zajednice u kojima dominira cer. Pripada termofilnoj vrsti, što znači da je vrsta koja voli toplo.

Tekst i fotografija: Uroš Buzurović
Izvor: Prirodnjački muzej u Beogradu

Можда је поглед изблиза на природа и дрво
Molba Ustanove Spomen-park "Kragujevački oktobar" u vezi predstojećih praznika

Poštovani sugrađani,

Na ovaj način želimo da Vas zamolimo da u toku predstojećih praznika, zajedničkim snagama, sačuvamo Vaš i naš Spomen-park od neplanske seče stabala i grana hrasta.

Predlažemo da se za badnjak ne seku mladice hrasta, već samo manje grane odraslih stabala. Takođe, želimo da zamolimo sve naše sugrađane koji su za Novu godinu kitili stabla jelki sa busenom, da ove jelke (nakon praznika) zasade na teritoriji Memorijalnog kompleksa Spomen-park "Kragujevački oktobar" u Šumaricama, u saradnji sa našom Službom održavanja i uređenja, kako bismo ovaj prostor još više oplemenili i ulepšali, na obostrano zadovoljstvo.

Čestitamo Vam Novu godinu, kao i sve predstojeće praznike i pozivamo Vas da se zajedničkim snagama brinemo o našim Šumaricama.

U Kragujevcu, 5. 1. 2023. godine
Ustanova Spomen-park "Kragujevački oktobar"

Слика може припадати природа