Stepen šumovitosti u Srbiji je 29,1 odsto, dok bi prema postavljenim ciljevima u Prostornom planu Republike Srbije od 2010. do 2020. godine, optimalna šumovitost trebalo da bude 41,4 odsto, izjavio je dr Duško Pejović, predsednik Državne revizorske institucije i generalni državni revizor.
Tokom predstavljanja Izveštaja o reviziji svrsishodnosti poslovanja Pošumljavanje u Republici Srbijina konferenciji za novinare, dr Pejović je naglasio da je, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, u Srbiji u 2018. godini zabeležen pad obima pošumljavanja od 22 odsto u odnosu na 2017. godinu, dok je u 2016. godini obim pošumljavanja bio manji u odnosu na prethodnu godinu za 26 odsto.
Trend opadanja godišnjeg pošumljavanja prisutan je od 1995. godine, tako da je danas on ispod 2.000 hektara, dok je osamdesetih godina prošlog veka pošumljavano oko 10.000 hektara godišnje.
Autonomna Pokrajina Vojvodina, sa ispod sedam odsto površine pod šumama, predstavlja područje sa najnižim stepenom šumovitosti u Srbiji i Evropi. Da bi se dostigla optimalna šumovitost, predviđena prostornim planom AP Vojvodine, šumovitost bi trebalo da se uveća više nego duplo, istakao je dr Pejović i dodao da je u 14 opština AP Vojvodine stepen šumovitosti ispod jedan odsto.
Prema podacima Svetske banke i Eurostata, Srbija na svetskom nivou beleži prosečan nivo šumovitosi koji iznosi oko 30 odsto, a zaostaje za prosekom Evropske unije koji iznosi 39 odsto, rekao je dr Pejović i dodao da Srbija ima najniži stepen šumovitosti u odnosu na zemlje u okruženju.
Prema rečima Gorana Čabarkape, državnog revizora i vođe tima koji sproveo reviziju, u Srbiji nije donet Program razvoja šumarstva, kao ni planovi razvoja šumskih oblasti, kojima bi bili utvrđeni pravci razvoja šuma i šumarstva na nacionalnom nivou, odnosno nivou šumskih oblasti.
U Srbiji se ne preduzimaju aktivnosti u dovoljnoj meri na podizanju novih šuma u cilju postizanja optimalne šumovitosti. U periodu od 2015. do 2019. godine utvrđen je pad u obimu pošumljavanja – osnivanju novih šuma za oko 40 odsto i to sa 992 hektara u 2015. godini na 614 hektara u 2019. godini, rekao je Čabarkapa.
Prema podacima Uprave za šume, u Republici Srbiji postoji oko 40 hiljada hektara državnih šuma i šumskog zemljišta upisanih na državne organe, gradove, opštine i mesne zajednice, a koji ne mogu biti korisnici šuma u skladu sa Zakonom, istakao je Čabarkapa.
Kako je objasnio, postoje površine od preko 86 hiljada hektara gde je stvarno stanje šuma na zemljištu, a koje se u katastru vodi kao poljoprivredno, što stvara rizik da se navedenim površinama ne gazduje u skladu sa Zakonom.
Prema Programu pošumljavanja neobraslih površina JP Vojvodinašume, za period od 2014. do 2017. godine, od planiranih 1.196 hektara, pošumljeno je 509 hektara, odnosno 43 odsto planiranog.
Iako je zaključkom Skupštine AP Vojvodine predviđeno godišnje povećanje površina pod šumama od 1.450 hektara, ukupno je od 2011. do 2019. godine pošumljeno 1.397,4 hektara.
U Srbiji nije u dovoljnoj meri uspostavljen ni efikasan nadzor u oblasti šumarstva.
U proteklih 20 godina duž administrativne linije sa AP Kosovo i Metohija evidentirano je preko 640 hiljada m3 bespravno posečenog drveta ukupne vrednosti oko 2,6 milijardi dinara, rekao je Čabarkapa.
U državnim šumama kojima gazduju JP Srbijašume i JP Vojvodinašume u revidiranom periodu evidentirano je 87.735 m3 bespravno posečenog drveta, što čini štetu preko 475 miliona dinara. Najveći deo bespravnih seča odnosi se našume kojima gazduje JP Srbijašume, odnosno oko 95 odsto.
Od 2017. do 2019. godine od ukupno bespravno posečenih stabala drveta, oko 82 hiljade m3 nalazi se u šumama kojima gazduju JP Srbijašume, dok se dve trećine odnosi na bespravne seče duž administrativne linije.
JP Srbijašume je od planiranih radova u 2019. godini na sanaciji oštećenih šuma duž administrativne linije sa AP Kosovo i Metohija, zaključno sa majem 2020. godine, realizovalo 14 odsto površina u odnosu na plan.
U skladu sa Nacionalnom inventurom šuma, ukupna površina šuma u Srbiji iznosi 2.252.400 hektara, od čega je u državnom vlasništvu 1.194.000 hektara ili 53 odsto,a u privatnom 1.058.400 hektara ili 47 odsto. JP Srbijašume i JP Vojvodinašume gazduju i pružaju stručno savetodavne poslove za preko 90 odsto šuma.
Državna revizorska institucija dala je preporuke subjektima revizije u cilju unapređenja stanja u oblasti šumarstva.
PRILOG: IZVEŠTAJ O REVIZIJI SVRSISHODNOSTI POSLOVANJA „POŠUMLJAVANJE U REPUBLICI SRBIJI“
Izvod
Stanje šuma po poreklu u Republici Srbiji
Prema podacima Uprave za šume, a u skladu sa podacima iz Nacionalne inventure šuma, u narednoj tabeli dat je prikaz šuma po vrsti odnosno poreklu sastojine:
Prikaz šuma po vrsti/poreklu sastojine (šume po vrsti, poreklo sastojine, u hektarima i u %)
Izdanačke sastojine: 1.456.400,00 (64,66%)
Visoke sastojine: 621.200,00 (27,58%)
Veštački podignute sastojine: 174.800,00 (7,76%)
Ukupno: 2.252.400,00
Bitan pokazatelj šumovitosti vezan je za kvalitativnu strukturu šuma, pri čemu je njihovo poreklo jedan od atributa koji najbliže određuju šumovitost u kvalitativnom smislu.
Prema podacima Nacionalne inventure šuma, kada je u pitanju poreklo sastojine stanje je nepovoljno jer dominiraju šume izdanačkog porekla sa 64,7% u odnosu na ukupnu obraslu površinu Republike Srbije. Prirodne sastojine visokog porekla pokrivaju 27,5%, a veštački podignute sastojine 7,8%.
U državnom vlasništvu izdanačke prirodne sastojine čine 51,5% u odnosu na ukupnu obraslu površinu, dok u privatnom vlasništvu izdanačke prirodne sastojine čine 79,4%.
Stanje šuma u državnom vlasništvu po poreklu
Visoke prirodne sastojine: 442.400,00 (37,1%)
Izdanačke prirodne sastojine: 616.000,00 (51,5%)
Veštački podignute sastojine: 135.600,00 (11,4%)
Ukupno: 1.194.000,00 100,00
Stanje šuma u privatnom vlasništvu po poreklu
Visoke prirodne sastojine: 178.800,00 (16,9%)
Izdanačke prirodne sastojine: 840.400,00 (79,4%)
Veštački podignute sastojine: 39.200,00 (3,7%)
Ukupno: 1.058.400,00 100,00
Na osnovu podataka dostavljenih u toku revizije izdanačke šume kojima gazduje JP Srbijašume imaju učešće od 34%, dok učešće izdanačkih šuma kojima gazduje JP Vojvodinašume iznosi 26%. Učešće izdanačkih šuma u šumama kojima gazduje JP Nacionalni park Fruška gora je izuzetno visoko i iznosi 79%. JP Srbijašume koje obavlja stručno-savetodavne poslove u preko 90% šuma sopstvenika je navelo podatak da kod šuma sopstvenika, na osnovu procene izdanačko poreklo zastupljeno je na 80-90% površine ovih šuma.
Uvidom u Programe gazdovanja šumama sopstvenika (privatnim šumama) na teritoriji opština i gradova, utvrđeno je nepovoljno stanje šuma po poreklu jer dominiraju šume izdanačkog porekla. Analizom određenih programa gazdovanja šumama sopstvenika utvrđeno je visoko učešće izdanačkih šuma u obraslim površinama šuma sopstvenika što je prikazano u tabeli:
Učešće izdanačkih šuma u obraslim površinama šuma sopstvenika
Opština Grocka 98,5
Grad Kragujevac 90,1
Opština Aleksinac 90,0
Opština Kuršumlija 82,5
Grad Leskovac 81,0
Grad Novi Sad i opština: Bač, Bačka Palanka, Bački Petrovac, Vrbas, Srbobran, Bečej, Temerin, Žabalj i Titel 80,9
Opština Paraćin 79,7
Grad Vranje 78,0
Opština Despotovac 70,4
Kao što je prikazano, procenat učešća izdanačkih šuma je izuzetno visok i kod analiziranih opština i gradova iznosi preko 70%, dok preko 90% izdanačkih šuma je zastupljeno na teritoriji Grada Kragujevca, opštine Aleksinac i gradske opštine Grocka.
Kako bi se unapredilo stanje neophodno je prevođenje (konverzija) postojećih izdanačkih šuma u kvalitetnije šume.
Šumovitost Srbije u odnosu na zemlje u okruženju
Prema podacima sa sajta Svetske banke (2016. godina) i Eurostata (2015. godina), šumovitost Srbije je na svetskom nivou (oko 30%), a zaostajemo za prosekom EU (39%), odnosno Srbija je zemlja sa najnižim stepenom šumovitosti kada posmatramo zemlje iz okruženja:
Slovenija 62,0%
Crna Gora 61,5%
Bosna i Hercegovina 42,7%
Severna Makedonija 39,6%
Hrvatska 34,4%
Srbija 31,1%
Prema podacima Eurostata za 2015. godinu, u Srbiji oko 31% teritorije je pod šumama, za razliku od proseka zemalja EU od 39%. Na primer, zemlje sa najvećim stepenom šumovitosti u Evropi odnosno zemlje sa preko 2/3 površina teritorije pod šumama su Finska 73% i Švedska 69%. Kada su u pitanju zemlje u okruženju, Slovenija i Crna Gora su zemlje koje imaju stepen šumovitosti preko 60%.
Prema Nacionalnoj inventuri šuma, šumovitost po glavi stanovnika u Srbiji iznosi 0,3 ha po stanovniku, u Švajcarskoj 0,54 ha, Češkoj 0,75 ha, Nemačkoj 0,92 ha, Austriji 1,01 ha, Sloveniji 1,01 ha, Rumuniji 1,02 ha, Hrvatskoj 1,25 ha, Bugarskoj 1,31 ha, Bosni i Hercegovini 1,38 ha, Finskoj 5,91 ha, Norveškoj 6,93 ha, a u Rusiji 11,11 ha po stanovniku.
Šumovitost od 0,3 ha po stanovniku, svrstava Srbiju na poslednje mesto kada je u pitanju šumovitost po glavi stanovnika u odnosu na navedene zemlje.
Prikaz podataka o površini teritorija i površini pod šumom u hektarima kao i procenat šumovitosti okruga (Izvor: Nacionalna inventura šuma 2004-2006. godine, a prema podacima Uprave za šume) kao i optimalna šumovitost prema prostornom planu Republike Srbije
Komentara: 0