Trovanje pčela

Gotovo svake godine u toku najjačeg rada pčelinjih zajednica prilikom prikupljanja polena, nektara, ali i samog razvoja legla, dolazi do trovanja pčela različitog porekla. Gubici mogu biti ogromni, naročito ako se trovanje javi u određenom području jer na taj način može da zahvati veći broj pčelinjih zajednica.

Najčešće se radi o hemijskim sredstvima iz reda pesticida kojima su pčele direktno izložene preko hrane, vode ili kontaktom. Takođe, u regionima gde je jaka industrija, a ne postoje adekvatni prečišćivači gasovitih materija, prvenstveno dima, nastaju trovanja jer se dim taloži na biljkama i ispoljava svoje toksično dejstvo. Posledice trovanja mogu biti manje ili vše ispoljene u vidu smanjenja broja pčela radilica, uginuća celih pčelinjih zajednica, ali i kontaminacije meda i hrane za pčele.

U izvesnim slučajevima, u zavisnosti od načina trovanja i vrste otrova, i med može biti zatrovan, pa stoga kao hrana za ljude može predstavljati izuzetnu opasnost.

Generalno govoreći, najčešće se radi o trovanjima pčela hemijskim otrovima koji svoje dejstvo prvenstveno ispoljavaju na mestima gde se pčele hrane, tj. na paši.

Od hemijskih sredstava u prvom redu se misli na pesticide, tj. insekticide sa kojima pčele ostvaruju kontakt u potrazi za hranom i vodom.

Što se tiče samih pesticida, njihova osnovna primena je usmerena ka raznim vrstama živih bića, prvenstveno insekata koji su poznati kao ektoparaziti biljaka, životinja i čoveka.

U osnovi, sami pesticidi se mogu podeliti u dve grupe: zoocidi i fitocidi.

Zoocidi se prema svojoj nameni dele na:

insekticide - odnosno sredstva za uništavanje insekata koji napadaju biljke u toku vegetacije ili skladištenja semenske robe, ali i protiv ektoparazita koji napadaju životinje i ljude,
rodenticide - sredstva za uništavanje miševa, pacova i drugih glodara,
limicide - sredstva za uništavanje puževa.

Fitocidi se prema nameni dele na:

fungicide - sredstva za uništavanje gljivica
herbicide - sredstva koja se primenjuju za uništavanje korova, ali i ostale vegetacije

Na osnovu svega rečenog, može se zaključiti da su pčele najugroženije pri masovnoj primeni insekticida, odnosno pri avio-prskanju većih kompleksa šuma ili useva, uništavanju komaraca i sl. ali i pri nekontrolisanoj i nepotrebnoj primeni ovih sredstava od strane pojedinaca, što sve zajedno dovodi do nanošenja znatnih šteta pčelama.

KLINIČKA SLIKA

Prilikom trovanja insekticidima u prvom redu stradaju pčele izletnice. Mortalitet varira, ali kod lakših intoksikacija pčele mogu ostati žive samo nekoliko dana. Zavisno od vrste otrova, pčele mogu uginuti daleko od košnice i pčelinjaka, u prirodi, prilikom povratka u košnice pred njom, ali i u košnici. Ukoliko se insekticidi zadrže na telu pčele, kod onih koje uspeju da se žive vrate i pri tom uđu u košnicu, kontaktom ga prenose na mlade pčele koje takođe stradaju.

Otrovane pčele se nesigurno kreću, teturaju, grče se i prevrću na leđa sa raširenim krilima. Pčelinja zajednica naglo slabi i često se posle toga javljaju znaci blage truleži, jer pčele više ne neguju leglo pravilno, pa dolazi do uginuća larvi.

DIJAGNOZA

Postavlja se u toksikološkim laboratorijama utvrđivanjem vrste otrova. Potrebno je uzeti najmanje 100 grama uginulih pčela, ram saća sa leglom i dostaviti laboratoriji. Uzorke treba poslati najkasnije u roku od 24 sata od uginuća pčela.

Važećim zakonom o upotrebi pesticida i drugih zagađivaca ekološke sredine, regulisani su promet, upotreba i korišćenje pesticida i otrovnih gasova, čime se sprečava trovanje pčela.

Kada se i dogodi trovanje hemijskim sredstvima pčelinjih zajednica, primenjuju se različite mere, npr. uništavanje leševa pčela, otklanjanje uginulog legla iz košnice, prihranjivanje pčelinjih zajednica šećernim sirupom i sl.

Sledeće nedelje biće reči o trovanjima pčela na paši...

Do sledeće objave, za sve što vas interesuje o ovoj temi ili uopšte o domaćim životinjama, ljubimcima - javite se, iskoristite kontakt-formu portala PPNS ili mejl milan.miki.bojovic@gmail.com.

Foto: nativebeeology.com
DVM Miki Bojović