Iz albuma Arhiva

PRVI PRVI NA SKALI: KG VODIČ
ISTORIJSKI ARHIV ŠUMADIJE KRAGUJEVAC

 
...U vreme prve vlade kneza Miloša Obrenovića postavljeni su temelji sistema školstva u Srbiji. Dolaskom Mitropolita Mihaila Jovanovića crkvena prosveta je otišla korak dalje te je u nastavnom planu i programu za Bogoslovije uvedena pedagoško-filosofska grupa predmeta kako bi se intelektualni kvalitet sveštenika poboljšao, a „uz njegovu inicijativu i materijalnu pomoć 1863. godine pojavljuje se prva sveska Bogoslova koju je izdala omladina Seminarije beogradske i koju možemo smatrati prvencem periodične crkvene štampe u Srpskoj pravoslavnoj crkvi, pošto je u pozivu na pretplatu objavljeno da će bogoslovska omladina svake godine izdavati po jednu knjigu pod tim imenom.” (Sando, D., 2010, 255−256).

Ogromne zasluge mitropolita Mihaila su što je 1873. godine otvoreno drugo odeljenje Beogradske bogoslovije pod imenom „stranačka bogoslovija“ ili „misionarski zavod“ u koji su primana deca iz svih neoslobođenih srpskih krajeva, a iz nje je izašao veliki broj svršenih bogoslova. Njegov pedagoški trud se ogledao i u daljem nastojanju u otvaranju bogoslovija u Banja Luci 1866. i Prizrenu 1871. godine, pri čemu je ogromno iskustvo koje je stekao školujući se u duhovnim centrima u inostranstvu pokušao preneti i na naše prosvetno područje. Tada je on nastojao da naš duhovni rasadnik preuredi prema onome što mu se po dobrim rezultatima dopadalo u Rusiji: „sjedinio je u novom projektu zakona rusko duhovno učilište i rusku šestorazrednu seminariju u devetorazrednu bogosloviju koja je ponela ime Svetoga Save. Takva devetorazredna Bogoslovija osnovana je posebnim zakonom o Bogosloviji, koji je obnarodovan 11. januara 1896. godine. Ta reforma ustrojena je u praksi tek 1899. godine. Međutim, nije bio sreće da dočeka da nova Bogoslovija počne sa radom jer se prva klasa ove Bogoslovije upisala 1900. godine, a mitropolit je dve godine ranije umro.” (Sando, D., 2010, 256).

Novim zakonom osnovne škole određene su kao početne narodne škole u kojima se, kao glavno, ima učiti: nauka hrišćanska, čitanje, pisanje, računanje i pojanje, a „na unapređenje njihove društveno-pedagoške funkcije značajnim delom su uticali brojni raspisi, naročito od 1868. godine, kada je za ministra prosvete i crkvenih dela došao Dimitrije Matić.“ (Tešić,V., 1983, 326) Vidimo da je u ovom planu nastavnih predmeta na prvom mestu bila nauka hrišćanska, a da su prosveta i crkvena dela bili su u nadležnosti jednog ministarstva.