KRAGUJEVAČKA KNJIGA NEDELJE
Monografijom Dva veka industrije Kragujevca, Udruženje "Kragujevac – naš grad" nastavlja realizaciju jednog od svojih ključnih opredeljenja – očuvanje istorijskih vrednosti Kragujevca.
Kragujevac je posle preseljenja prestonice 1841. godine u Beograd, nakon kraćeg zastoja, zahvaljujući početku industrijalizacije nastavio intenzivan rast i razvoj. Pionirski koraci u razvoju industrijske proizvodnje u Kragujevcu učinjeni su izgradnjom manufakturnih radionica: za proizvodnju baruta (Stragari 1808. godina), Tabakane (štavljenje i obrada kože), Amidžine livnice (livenje malih topova, zvona i dr) i radionice za popravku, preradu i izradu oružja (Arsenala), koje su sagrađene tridesetih godina 19. veka, nakon donošenja turskog Hatišerifa. Ključni korak u pravcu razvoja kragujevačke i srpske industrije učinjen je 1853. godine izgradnjom Topolivnice, prvog srpskog modernog preduzeća izgrađenog po tada važećim evropskim standardima.
Ubrzani razvoj Topolivnice je pokrenuo svestrani demografski, urbani, kulturno-prosvetni i privredni razvoj Kragujevca. Intenzivan razvoj novih zanata i preduzeća iz oblasti prehrambene industrije, industrijske prerade kože, proizvodnje građevinskog materijala su bili u funkciji zadovoljenja potreba Topolivnice i sve brojnijeg gradskog stanovništva. Novi zanati su bili preteče razvoja brojnih kragujevačkih preduzeća, koja su tokom 20. veka postala poznata u zemlji i inostranstvu (Fabrika kože "Partizan", Fabrika konzervi "Crvena Zvezda", "Žitoprodukt", "Filip Kljajić", "Elvod", "Romanija" i dr).
Slikovit prikaz uticaja Topolivnice na razvoj Kragujevca u XIX veku dao je Todor Toša Selesković, mašinski inženjer, veliki inovator, koji je radeći u VTZ-u konstruisao prve srpske alatne mašine i turbine, zbog čega je i nagrađen 1889. godine na izložbi u Parizu.
Tokom 20.veka Topolivnica (potonji Vojno Tehnički zavod, a zatim Zavodi "Crvena Zastava") je izrasla u najveće industrijsko preduzeće u zemlji koje je bilo nosilac razvoja vojne i industrije motornih vozila Srbije i Jugoslavije.
Tekst monografije je podeljen u četiri celine:
- Uvod u kome je prikazan razvoj konstituciono-pravnog okvira i društveno-ekonomskih odnosa u modernoj Srbiji i njihov uticaj na stvaranje industrije. U uvodu su prikazani i kvantitativni podaci o razvoju srpske i kragujevačke industrije u karakterističnim periodima tokom 19. i 20, kao i na početku 21. veka.
- Industrijska preduzeća osnovana do 1989. godine poređana po vremenu nastanka i za koja su prikazani bitni podaci od nastanka do današnjih dana, odnosno do kraja njihovog postojanja.
- Preduzeća osnovana posle 1989. godine nastala privatizacijom postojećih ili osnivanjem novih domaćim, mešovitim ili stranim kapitalom i
- Prilozi u kojima su poznati kragujevački profesori Univerziteta i stručnjaci iz oblasti savremenih tehnologija dali svoja viđenja i predloge za reindustrijalizaciju i dalji razvoj Kragujevca.
Udruženje „Kragujevac – naš grad“ ovu knjigu posvećuje hiljadama radnika Kragujevca, posebno onim generacijama koji su kroz dva veka voleli i gradili svoj grad i njegovu industriju.
Želimo i verujemo da će nove generacije Kragujevčana inspirisane tradicijom i naoružane savremenim znanjima izvršiti reindustrijalizaciju našeg grada.
Izdavač: Udruženje "Kragujevac-naš grad", Narodna biblioteka "Vuk Karadžić", 2015
Pripremile: Gordana Vučković i Jasmina Marković
Narodna biblioteka "Vuk Karadžić" - Zavičajno odeljenje
NARODNA BIBLIOTEKA SAJT, FB STRANA
PPNS/KG VODIČ
Komentara: 0