SAŽETAK
Mihajlo Pupin je bio religiozan čovek. U radu su istaknuti doprinosi Mihajla Pupina koji ukazuju na njegov jasan stav prema crkvi i Bogu. Na mnogim primerima, u kojima se on dosledno prikazuje kao verujući čovek, pokazana je njegova emocija, ali i racionalna analiza pomoću koje formuliše svoje viđenje sveta. Mihajlo Pupin bio je vrhunski fizičar, koji se, u periodu svog delovanja, nalazio „u prvim redovima fronta“ naučne oblasti za koju se opredelio. Svojim primerom pokazao je da posvećenost naučnom-metodološkom načinu mišljenja ne isključuje negovanje religioznog duha. Cilj rada je da ukaže na jedan važan segment ličnosti Mihajla Pupina koji ga je integralno određivao tokom celog telesnog života.
„...jedan od najvećih matematičkih fizičara,
jedan od najvećih pronalazača i
jedan od najvećih ličnosti koji žive danas...”
Wiggam E. Albert, Science is leading us closer to God,
An Interview with Michael Pupin, The American Magazine (1927)
UVOD
Mihajlo Idvorski Pupin bio je veoma kompleksna ličnost, čiji život predstavlja primer živosti duha i istrajnosti u poštovanju vizije koja ga je pratila od najranije mladosti. Njegov životni put i danas je intrigantan i, slobodno se može reći, još uvek nedovoljno istražen. Činjenica da je bio vrhunski fizičar i da je bio verujući čovek, da mu je religija bila jednako važna kao i nauka, i onda je zbunjivala, i danas zbunjuje, nezanemarljivu grupu ljudi.2 Da takav životni stav ne mora da bude „zbunjujući“ obrazloženo je u ovom radu. Navedene životne aktivnosti i razmišljanja jasno ukazuju na sklad koji je vladao između kognitivnog i religioznog kod Mihajla Pupina. On nije dovodio u sumnju ni postojanje Boga ni značaj nauke.
Poznato je, iz knjiga koje je pisao, iz javnih istupanja, iz radova koji su drugi pisali o njemu, ili iz intervjua i zabeleški koji su ostali, da je Mihajlo Pupin bio religiozan čovek. U radu je načinjen pregled tekstva koje je napisao Mihajlo Pupin i koji su se ticali crkve i njegove religioznosti. I pored odlične knjige protojereja-stavrofora Save Jovića (Jović 2005) i napisanog rada sličnog sadržaja (Jović 2008), imao sam potrebu da sagledam snagu Pupinovog religioznog duha iz jednog „drugačijeg ugla“.
Religioznom mišlju Mihajla Pupina u više navrata bavio se i Edvard Dejvis (Edward B. Davis), profesor istorije nauke sa Mesija koledža u Grantamu, država Pensilvaniji (SAD). Posebno bih istakao rad Božanska lepota, stvoreni red, i Božanska reč: Religiozna misao Mihajla Idvorskog Pupina.
U knjizi Da li je nauka otkrila Boga?, Edvard Koton (Edward Howe Cotton, 1881–1942), izdavač knjige i odgovoran za odabrane tekstove, na jednom mestu je, pored Mihajla Pupina, „okupio značajno društvo“, koji zastupaju savremeno naučno mišljenje: Roberta Milikena (Robert Andrews Millikan, 1868–1953), Artura Edingtona (Arthur Stanley Eddington, 1882–1944), Alberta Ajnštajna (Albert Einstein, 1879–1955), Olivera Lodža (Oliver Joseph Lodge, 1851–1940) i još niz vrhunskih naučnika s kraja 19. i iz prve polovine 20. veka (Koton 1931). Od šesnaest eseja, koliko sadrži knjiga sa stanovištima o nauci i religiji, čak devet je napisano za ovu priliku. Mihajlo Pupin je zastupljen sa tekstom koji je deo poslednjeg poglavlja njegove knjige Nova reformacija.
Važno je spomenuti knjigu Nauka i religija: simpozijum, objavljenu takođe 1931. godine, kao transkript predavanja održanih od septembra do decembra 1930. godine na radiju Bibisija, za koju je predgovor napisao Mihajlo Pupin. U knjizi Nauka i religija: simpozijum uvršćeno je 12 tekstova, načinjenih kao transkripti razgovora sa Arturom Edingtonom, Džulijenom Hakslijem (Julian Sorell Huxley, 1887–1975), Bronislavom Malinovskim (Bronisław Kasper Malinowski, 1884–1942), i još niz značajnih naučnika i mislilaca Velike Britanije tog perioda. Predgovor za knjigu je napisao Mihajlo Pupin.
Često je Mihajlo Pupin bio dobrotvor Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Pomagao je prilikom sređivanja mnogih crkava i manastira. Finasirao je objavljivanje mnogih knjiga koje su monografski i naučno opisivale crkvenu baštinu. Još uvek je nedovoljno jasna uloga Mihajla Pupina, kada je na svečanom ručku, posle zavladičenja, predao vladičansko žezlo Gorazdu II.3
Rad je podeljen u tri segmenta: prvi je kratak biografski pregled, drugi sagledava Mihajla Pupina kao darodavca i zadužbinara (pažnja je zadržana samo na darove i zadužbinske obaveze prema Srpskoj pravoslavnoj crkvi i delima koja su religioznog karaktera) i treći se bavi tumačenjem religioznog karaktera Mihajla Pupina.
U tekstu su data tumačenja, činjenice i izvodi citata. Pojedine knjige i tekstovi se po prvi put spominju na srpskom jeziku.
Dragoljub A. Cucić1
Regionalni centar za talente „Mihajlo Pupin” u Pančevu
1 dragoljub.cucic@gmail.com2 I danas kod „prirodnjaka“ traje rasprava zato što postoje ateisti, koji negiraju potrebu za postojanjem Boga, i verujući, koji razlog za postojanja Boga nalaze u teleološkoj arhitekturi fizičke realnosti.3 U toku 1920. i 1921. godine preko milion čehoslovačkih rimokatolika prevedeno je u pravoslavnu veru. Nakon Velikog rata, nakon raspada Austrougarskog carstva i formiranja nove države Čehoslovačke, došlo je do reformisanja rimokatoličke crkve u pravoslavnu, i promovisanja čehoslovačkog vladike Gorazda II, u Beogradu 25. septembra 1921. godine. (Dočkal Kamilo 1942).O AUTORU
Dragoljub Cucić rođen je 1962. godine u Pančevu. Oženjen je i ima dvoje dece.Završio je gimnaziju "Uroš Predić" u Pančevu, diplomirao je fiziku na PMF-u u Beogradu, doktor je istorije i filozofije fizike. Objavio je preko 40 radova iz istorije fizike, filozofije fizike i edukacije. Član je Društva fizičara Srbije i Društva za istoriju i filozofiju prirodnih nauka i matematike Vojvodine. Radi u Regionalnom centru za talente "Mihajlo Pupin" iz Pančeva.
Izvor: Researchgate.netREGIONALNI CENTAR ZA TALENTE "MIHAJLO PUPIN"
SAJT,
FB STRANA,
TVITER,
INSTAGRAM
Komentara: 0