^{...NJEN PRETHODNI DEČKO MILOŠ JE PROVEO JEDNU LETNJU NOĆ SA PEROM, A JEDAN HLADNI DAN SA JASNOM KOJA JE BILA SA NEŠOM...}

VIDEO: Ljubavna priča HIV - Ne možeš da znaš dok se ne testiraš 

EPIDEMIOLOŠKE DETERMINANTE HIV INFEKCIJE I AIDS-A U REPUBLICI SRBIJI KRAJEM NOVEMBRA 2017. GODINE

• Prema podacima Instituta za javno zdravLje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” od početka epidemije, 1985. godine, pa do sredine novembra 2017. godine u Republici Srbiji je registrovano 3585 osoba inficiranih HIV-om, od kojih su 1884 osobe obolele od AIDS-a (53% svih registrovanih HIV pozitivnih osoba), dok je 1216 osoba inficiranih HIV-om umrlo (1105 od AIDS-a, a 111 od bolesti ili stanja koja nisu povezana sa HIV infekcijom).
• Beograd je najteže pogođen HIV epidemijom, ali i najveći broj osoba se testira u Beogradu.
• U periodu januar–novembar 2017. godine novodijagnostikovano je 105 osoba inficiranih HIV-om, što je nešto manje nego u istom periodu prošle godine (124 osobe).
• U istom periodu kod 38 osoba je novodijagnostikovan AIDS (sida), dok je 9 osoba umrlo od AIDS-a.

Od 1997. godine visoko aktivna antiretrovirusna terapija (HAART) je dostupna i besplatna u Republici Srbiji, tj. svi troškovi lečenja idu na teret Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje za sve zdravstvene osiguranike kojima je lečenje indikovano. Od 2008. godine lečenje HIV infekcije je decentralizovano, odnosno realizuje se na Klinici za infektivne i tropske bolesti pri Kliničkom centru Srbije u Beogradu, u Kliničkom centru Vojvodine u Novom Sadu, Kliničkom centru u Nišu, a od 2009. godine i u Kliničkom centru u Kragujevcu. U periodu 2003–2016. godina registrovano je značajno povećanje osoba inficiranih HIV-om na lečenju kombinovanom antiretrovirusnom terapijom (1588 osoba krajem juna 2017. prema 330 osoba krajem 2003. godine), što je uslovilo da se od 2000. godine registruje značajna redukcija obolevanja i umiranja od AIDS-a.

S druge strane od 2000. godine registruje se trend porasta broja novodijagnostikovanih osoba inficiranih HIV-om, pri čemu su u periodu 2010–2016. godine registrovana 1033 slučaja, što je za 43% više nego u periodu 2003–2009. godine, kada je registrovano 725 slučajeva nosilaštva anti-HIV antitela u Republici Srbiji. Ovaj porast je svakako i rezultat promocije značaja dobrovoLjnog, poverLjivog i besplatnog savetovanja i testiranja na HIV, kao i veće dostupnosti ove usluge u zdravstvenim ustanovama, ali i van zdravstvenih ustanova, posebno za osobe sa rizičnim ponašanjem iz kLjučnih populacija pod povećanim rizikom od HIV-a.

Prema zvanično dostupnim podacima u Srbiji trenutno živi 2369 osoba inficiranih HIV-om, a procenjuje se da u našoj zemLji još oko 1000 osoba ne zna da je inficirano HIV-om. Znajući da HIV infekcija može dugi niz godina proticati bez ikakvih znakova i simptoma, jedini način da se otkrije HIV infekcija je da se osoba koja je imala neki rizik testira na HIV. Svako testiranje na HIV treba da bude dobrovoLjno, poverLjivo i besplatno, uz obavezno savetovanje pre i posle testiranja, a u ciLju pružanja pravih i stručnih informacija potrebnih klijentu da donese odluku da li je pravi trenutak za testiranje, ali i da prepozna stvarni rizik tj. rizično ponašanje koje je praktikovao ili koje i daLje upražnjava, te da isto promeni u ciLju preveniranja inficiranja HIV-om u budućnosti. S druge strane, HIV pozitivne osobe imaju mogućnost da uđu u program praćenja, odnosno lečenja HIV infekcije koje daje odlične rezultate, kako u svetu tako i u našoj zemLji, te je danas HIV infekcija hronično stanje sa kojim se može kvalitetno i dugo živeti, ali samo ukoliko se pravovremenim i adekvatnim lečenjem kontroliše replikacija HIV-a.

Od 105 novootkrivenih osoba inficiranih HIV-om u periodu od januara do novembra ove godine, 40 osoba je iz Beograda, 29 iz Vojvodine, a trećina je iz ostalih okruga centralne Srbije (36 osoba). Registrovano je 25 puta više muškaraca u odnosu na žene (101 muškarac prema 4 žene). Većina novootkrivenih HIV pozitivnih osoba je uzrasta 20–49 godina (91 osoba tj. 87%), od kojih je svaka treća osoba uzrasta 20–29 godina (31 osoba tj. 29,5%). U odnosu na način transmisije, kod 85 osoba HIV je prenešen seksualnim odnosom bez kondoma (93% svih slučajeva sa poznatim načinom transmisije), od kojih su 63 muškarca koji su prijavili rizične analne seksualne odnose sa drugim muškarcima (72% svih osoba sa poznatim načinom transmisije). U istom periodu novoregistrovana su samo dve osobe inficirane HIV-om koja su injektirajući korisnici droga (2%), a za šestinu novoregistrovanih slučajeva (18 osoba) nije prijavLjen način prenosa HIV-a. U analiziranom vremenskom periodu svaka treća novootkrivena HIV pozitivna osoba je svoj HIV+ status saznala tek u uznapredovalom stadijumu infekcije, tj. stadijumu klinički manifestnog AIDS-a (33 osobe), dok je polovina osoba kod kojih je dijagnostikovana HIV infekcija bilo bez ikakvih simptoma i manifestnih znakova HIV infekcije (51 osoba), a kod samo 9 osoba HIV infekcija je dijagnostikovana brzo nakon zaražavanja. Kao i ranijih godina, više od polovine osoba inficiranih HIV-om koje su dijagnostikovane tokom ove godine i za koje je bio dostupan podatak o broju CD4 limfocita (59%) bilo je u otkriveno u kasnom stadijumu HIV infekcije (CD4 < 350 ćelija/mm3), što ukazuje da se i pored dostupnog dobrovoLjnog, besplatnog, poverLjivog ili anonimnog testiranja na HIV praćenog savetovanjem pre i posle testiranja u 24 grada u Republici Srbiji tokom cele godine, značajan udeo osoba inficiranih HIV-om ne testira blagovremeno, što pak smanjuje mogućnost uspešnog lečenja u ciLju kontrole HIV infekcije, odnosno sprečavanje obolevanja i umiranja od AIDS-a.

Od 38 novoregistrovanih osoba obolelih od AIDS-a u periodu januar–novembar 2017. godine, 36 osoba je muškog pola, dok su samo dve osobe ženskog pola (odnos polova 18:1). U Beogradu je registrovano 13 slučajeva obolevanja od AIDS-a (34%), dok je na teritoriji Vojvodine registrovano 5 slučajeva klinički manifestnog oboLjenja uzrokovanog HIV-om (13%). Najviše obolelih od AIDS-a registrovano je u uzrasnoj grupi 30–59 godina (29 osoba tj. 76%), ali je obolevanje registrovano i kod 6 osoba uzrasta 20–29 godina (16%), pri čemu se uzrast obolelih kretao u opsegu 20–68 godina. Po prijavLjenom načinu transmisije 26 osoba novoobolelih od AIDS-a (90% svih slučajeva sa prijavLjenim načinom transmisije) je registrovano među osobama koje su inficirane HIV-om seksualnim putem (18 MSM tj. 62% od obolelih sa prijavLjenim načinom transmisije), tri osobe među injektirajućim korisnicima droge, a kod svake četvrte osobe (9 slučajeva tj. 24%) način transmisije HIV-a nije prijavLjen.

Od ukupno registrovanih 9 osoba umrlih od AIDS-a u periodu januar–novembar 2017. godine, dve osobe (57%) su iz Beograda, tri osobe su sa teritorije Vojvodine, a četiri umrle osobe su sa teritorije Nišavskog, Topličkog, Jablaničkog i Pomoravskog okruga. Značajno je više muškaraca registrovano među osobama umrlim od AIDS-a u posmatranom periodu (7 muškaraca). Najveći broj osoba umrlih od AIDS-a bio je uzrasta 30 do 59 godina (8 osoba tj. 89%), dok je jedna umrla osoba imala 28 godina. U odnosu na transmisivnu kategoriju najveći broj umrlih od AIDS-a registrovan je među osobama koje su HIV stekle nezaštićenim seksualnim kontaktom (4 osobe צ 44%, od kojih 3 MSM), jedan injektirajući korisnik narkotika, dok za 4 umrle osobe nije prijavLjen način prenošenja HIV-a. Sedam smrtnih ishoda registrovano je kod osoba kod kojih je krajem 2016, odnosno tokom 2017. godine istovremeno novodijagno-stikovano nosilaštvo anti-HIVantitela i obolevanje od AIDS-a, dok je kod dve osobe HIV infekcija dijagnostikovana 2001. i 2012. godine godine.

U Beogradu, 21. 11. 2017. godine

Materijal pripremila:
Dr Danijela Simić, spec. epidemiologije
Šef OdeLjenja za HIV infekciju, PPI, virusne hepatitise i tuberkulozu


ŽIVETI SA HIV-OM

Izvor podataka: Institut za javno zdravLje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut”

* * * 

HIV - SIDA

Veliki rizik postoji za osobe koje se rizično ponašaju, a pod rizičnim ponašanjem se podrazumeva:

• kada se ne koristi kondom pri svakom polnom kontaktu, 
• kada se često menjaju seksualni partneri, 
• kada postoji sklonost ka vezama “za jednu noć”, 
• kada se stupa u seksualne odnose pod uticajem alkohola ili droge, 
• kada se koristi zajednički pribor za pripremanje i ubrizgavanje droge, 
• kada se bez zaštite dolazi u dodir sa ljudskom krvlju i sekretima.

Zaštita

U pogledu seksa, jedini potpuno siguran način zaštite jeste uzdržavanje od seksualnih odnosa. Ali i razumnim ponašanjem u izboru partnera i upotrebom kondoma pri svakom seksualnom odnosu ovaj rizik gotovo i da ne postoji.

DETALJNIJE: BAZA ZNANJA

Istorija HIV-a je ispunjena trijumfima i neuspesima. Vremenska linija za HIV proteže pred nama, obeležava našu prošlost i dostignuća u budućnosti. Ali, gde će to dovesti u budućnosti ? Šta nam može pokazati istorija HIV-a? Šta smo to sve naučili kroz istoriju HIV-a?

Vremenska linija HIV-a počela je početkom 1981. godine. U julu te godine, Njujork tajms je izvestio o izbijanju retkog oblika raka među gej muškarcima u Njujorku i Kaliforniji. Ovaj "gej rak", kako je nazvana u to vreme kasnije je identifikovna kao Kapošijev sarkom, bolest koja je kasnije utvrđen kao posledica HIV infekcije. Otprilike u isto vreme, medicinske službe u Njujorškoj bolnici su uočavali osipe kod naizgled zdravih mladih ljudi koje su došli sa temperaturama, simptomima sličnom gripu, i retkih upala pluća koja se zove Pneumocistis. Ovo je bio početak najveće brige zdravstvene zaštite u modernoj istoriji medicine. Dvadeset pet godina kasnije bolest i dalje muči društvo. Kako smo došli do ove tačke? Bacimo pogled 25 godina unazad na istoriju HIV/AIDS-a...

Načini prenošenja

Najčešći način prenošenja HIV infekcije je seksualni kontakt. To je prirodni način prenošenja i predstavlja najveći problem u sprečavanju širenja infekcije. U spermi HIV pozitivnog muškaraca, kao i u vaginalnom sekretu žena koje su inficirane, nalazi se dovoljan broj ćelija inficiranih HIV-om da se i čak seksualnim kontaktom prenese infekcija.

Pored seksualnog načina prenošenja HIV infekcija se može preneti krvlju (najčešće upotrebom istog šprica za intravensko unošenje psihoaktivnih supstanci) i sa majke na dete (tokom trudnoće, porođaja i dojenja novorodjenčadi, ukoliko je majka HIV pozitivna).

Prenošenje preko transfuzije krvi ili krvnih derivata izuzetno je retko, jer se i krv, kao i tkiva i organi za transplantaciju uzimaju samo od osoba koje nisu inficirane HIV-om.

DETALJNIJE: NAJČEŠĆA PITANJA I NAJVAŽNIJE INFORMACIJE O HIV INFEKCIJI I AIDS-u

Kako se zaštiti od HIV-a?

• Polni put je kod nas najzastupljeniji način prenosa. Apsolutna sigurnost je apstinencija i doživotno uzajamno verni odnos dva nezaražena partnera.
• Prilikom promene polnog partnera, rizik zaraze HIV-om znatno se smanjuje ukoliko se SVAKI PUT pravilno koristi prezervativ.
• Lečenje polno prenosivih bolesti takođe se preventira HIV infekcija, jer do infekcije HIV-om dolazi znatno lakše kad je oštećena sluzokoža.
• Prevencija HIV infekcija među intravenskim korisnicama droga može se izbeći redovnom ipotrebom sterilnih igala i špriceva.

DETALJNIJE

Transmisija HIV-a

Manje od jedne trećine ispitanika (29,7%) bilo je homoseksualne, a 16,2% biseksualne orijentacije. Heteroseksualnu orijentaciju navelo je 44,5% ispitanika, dok o istoj nije želelo da se izjasni 10% ispitanika.

Aktuelna epidemiološka situacija u vezi sa HIV infekcijom u Republici Srbiji i podrška osobama koje žive sa HIV-om krajem 2015. godine

Prema načinu transmisije skoro 3/4 svih novodijagnostikovanih HIV pozitivnih osoba u 2015. godini su muškarci koji su kao rizik prijavili nezaštićen seksualni kontakt sa drugim muškarcima (130 osoba tj. 73%), a sledi nezaštićen heteroseksualni kontakt (27 osoba tj. 15%), odnosno od 1994. godine dominantan način transmisije HIV-a je nezaštićenim seksualnim odnosom.

Omladina JAZAS-a Kragujevac već tradicionalno obeležava ETW, inicijativu koja je pokrenuta 2013. godine kako bi se više ljudi ohrabrilo da se testiraju i saznaju svoj HIV status. Inicijativu je podržalo preko 400 organizacija iz 53 zemlje.

Ovogodišnja kampanja realizovana je u periodu od 18. do 25. novembra, sa temom "Testiraj. Leči. Spreči".

Testiranje se obavljalo po principu dobrovoljnog, poverljivog savetovanja i testiranja, koji je podrazumevao razgovor sa savetnikom pre i nakon samog testiranja. Testiranje je bilo potpuno besplatno i anonimno. Koristili su se veoma pouzdani brzi testovi, radila se analiza krvi iz prsta, a rezultati su stizali za 20 minuta.

Partneri na lokalu su: Grad Kragujevac, Institut za javno zdravlje, Dom zdravlja i Crveni krst.