"Ukoliko iz veće istorijske daljine, bude posmatran moj rad - od strane boljeg naučnika, moći će se i bolja ocena moga rada dati. Ali, ja nikada ne zaboravljam ovo: kada se uzmu dugi razmaci vremena - sve su istine privremene! Mi smo se svi u nauci penjali jedni drugima na ramena. Ničega se više ne treba čuvati od gordosti!".
Jovan Cvijić
Izložba "Beogradski atlas Jovana Cvijića - vek i po od rođenja" biće otvorena u Univerzitetskoj galeriji u utorak 6. decembar u 19 časova, u organizaciji Univerziteta u Kragujevcu, Srpske akademije nauka i umetnosti i Muzeja grada Beograda.
Srpska akademija nauka i umetnosti, Geografski institut "Jovan Cvijić" SANU i Muzej grada Beograda obeležili su prošle godine jubilej - 150 godina od rođenja akademika Jovana Cvijića. Izložbom u Univerzitetskoj galeriji obeležava se 40 godina postojanja Univerziteta u Kragujevcu, a biće otvorena do 13. januara 2017. godine.
Jovan Cvijić bio je naučnik, geograf uglednog imena, univerzitetski profesor i rektor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije, počasni doktor i član najstarijih akademija i univerziteta Evrope.
Čovek potekao iz patrijarhalne sredine i samosvojne etike, Cvijić je u prestoničkom Beogradu bio poštovan sugrađanin, ličnost starinskog kova, ali modernih shvatanja u nauci. Svi njegovi balkanski i evropski putevi polazili su iz kuće na Kopitarevoj gradini i u nju se vraćali. U nju su primane najučenije glave Univerziteta, akademici, strani državnici i naučnici, dinasti sa dvora Karađorđevića, kartografi i istraživači sa terena, slikari, književnici, studenti, prijatelji, rođaci. Bila je građanski i intelektualni atlas života u Beogradu.
Bio je pronicljiv istraživač kojem nauka nije bila samo deo obrazovnog visokoškolskog sistema već i suštinsko obeležje i izvorište duha vremena i duha naroda na Balkanu. Skroman u gospodstvu koje je nasledio od predačkih, starinačkih kolena svoje porodice, lepog stila u govoru i pisanju, koji je s lakoćom prelazio iz jednog u drugi evropski jezik, svojim "ekskurziranjima" i kapitalnim izdanjima naučnih rezultata, nacionalnim i pedagoškim radom, profesionalnim i mecenatskim zalaganjem da se u Beogradu osnuju ugaone institucije nauke, kulture i umetnosti, Cvijić je i danas tu, na svetu, u epskom traganju za fantazmagoričnim prapočecima Balkanskog poluostrva i zagonetnim obličjima ljudskog života na njemu.
Jovan Cvijić je bio savremenik, neretko učesnik i svedok burnih dešavanja u procesu razvoja srpske države na razmeđi vekova – smene dinastija, osnivanja političkih stranaka i stranačkih borbi, donošenja važnih zakona u oblasti privrede, prosvete i kulture, preoblikovanja Srpskog učenog društva u Srpsku kraljevsku akademiju i prerastanja Velike škole u Beogradski univerzitet, Carinskog rata sa Austorugarskom, Aneksije Bosne i Hercegovine, balkanskih ratova, Prvog svetskog rata i Mirovne konferencije u Versaju, ujedinjenja Srba, Hrvata i Slovenaca u zajedničku kraljevinu.
Kao naučni ekspert i ličnost od velikog uticaja, Cvijić je učestvovao u važnim državničkim misijama srpske Vlade u inostranstvu u prelomnim časovima za srpski narod, pomagao Vrhovnoj komandi u razradi vojnostrategijskih planova i plana povlačenja srpske vojske preko Albanije, pred Saveznicima u Versaju naučnim argumentima branio stvar povlačenja najpovoljnije granice novostvorene Kraljevine SHS, uz što manju štetu po nju. U isto vreme, organizovao je ekskurzije i bavio se naučnim radom, i za sobom ostavio zamašnu i po oblastima raznovrsnu bibliografiju, velikim delom na stranim jezicima, mape, atlase i geografske karte Balkanskog poluostrva, etnografske karte, zapise i crteže, posvetivši cele edicije fenomenu tipologije balkanskih kuća, običajima i psihičkim osobinama ljudi različitih kulturnih pojaseva Balkana. Njegovom zaslugom, stručni termini za kraške oblike iz našeg jezika usvojeni su u svetskoj nauci o karstu − uvala, polje, ponor, vrtača, karst.
CVIJIĆ I VELIKI RAT
Odmah nakon izbijanja Prvog svetskog rata, i srpska vlada i Narodna skupština premešteni su iz Beograda u Niš, kuda je odmah pozvan i Jovan Cvijić, kao ličnost upućena u vojnostrateški važna geografska i etnografska pitanja. Odlučeno je tada da se Cvijić dodeli Geografskom odeljenju Vrhovne komande i pređe u Kragujevac, čime zadobija dvojnu ulogu savetnika pri Vladi i Vrhovnoj vojnoj komandi. Već u tom momentu pokrenuta su pitanja o ratnim ciljevima Srbije, neodvojiva od naučnog obrazloženja ključnih geostrategijskih pravaca, ali i od pitanja granica buduće jugoslovenske države. "Jedan širi krug političara, diplomata i univerzitetskih profesora tragao je za tačnom geografskom rasprostranjenošću etnički jugoslovenskog tla i rešenjima za unutrašnje uređenje nove države [...]". (Mitrović, 1984)
Komentara: 0