MASHTRIMI SERB ME HISTORINË SHQIPTARE. SERBS STEAL THE ALBANIAN HISTORY - GJURMË SHQIPTARE

Ovo dokumentarističko ostvarenje je klasičan primer pseudoistorije i pseudoarheologije sa ciljem dokazivanja nedokazivog.

Stoga je važno iznova podsećati na pogubnost sveprisutnije pseudonauke u ovom našem vremenu.

Naš odnos prema prošlosti neretko je krajnje selektivan, a isuviše često stereotipan i proizvoljan.

Mnogi među nama iz istorije "biraju" samo ono što im se "sviđa" i to afirmišu bez ulaženja u suštinu.
To čine bez bilo kakve potrebe za dubljim razumevanjem, dok sve ono što im se "ne sviđa" jednostavno ignorišu, krivotvore ili potpuno zanemaruju.

Stoga isuviše često dolazimo u opasnost da nedovoljno dobro razumemo pojedina razdoblja sopstvene prošlosti.

Razdoblja društvenih i identitetskih kriza, kao po pravilu, predstavljaju idealan okvir za bujanje raznoraznih pseudoistorijskih, šarlatanskih teorija i tvrdnji.

Istini za volju, treba naglasiti i to kako taj fenomen nije tipičan isključivo za ovo naše područje, već da su mu podlegali brojni narodi i društva.

Fenomen pseudonauke, odnosno lažne nauke i šarlatanstva, predstavlja jednu od najopasnijih društvenih bolesti zato što sa sobom nosi čitav niz veoma štetnih pojava.

Pseudoistorija razara jednu etniju, društvo i zajednicu usađujući u nju veoma štetne i opasne neistine koje su "upakovane" u svojevrsnu oblandu "zabranjene istorije", odnosno "sakrivene istine".

Taj štetan fenomen pseudoistorije (šarlatanstva) povremeno je prisutan i kod nas te mi istoričari kontinuirano ukazujemo na njeno pogubno postojanje.

Iako je ta štetočinska pojava već dosta dugo periferni deo javnog prostora i "folklora", postoje, istina, pojedinci i organizovane grupe koje zaista možemo nazvati jurišnicima na istorijsku istinu.

Sada bih se, upravo u kontekstu tih jurišnika na istorijsku istinu, osvrnuo i na neke iz mnoštva pseudonaučnih i pseudoistorijskih tvrdnji iznetih u ovom tzv. dokumentarističkom ostvarenju.

Istorijskoj nauci su odavno poznata i već uveliko temeljno proučena dela koje nazivamo istorijskim kompilacijama. Ona predstavljaju manje ili više uspešne pokušaje opisivanja prošlosti u izuzetno dugom vremenskom periodu, i to sa ekstremno velike vremenske distance koja se najčešće meri vekovima.

Jedno od tih dela je i Farlatijev spis koji u saznajnom smislu, a u vezi sa delovanjem ranih hrišćana na našim prostorima, nema nikakvu posebnu vrednost.

U pitanju je bio samo jedan u nizu onovremenih megalomanski osmišljenih poduhvata pisanja tzv. crkvene istorije čitavog Balkanskog poluostrva u mnogovekovnom vremenskom razdoblju.

Dakle, u istorijskoj nauci je odavno dobro poznato i istorijskim izvorima verifikovano to da su pojedini apostoli i njihovi učenici širili hrišćanstvo na ovim prostorima već tokom prvog veka n.e. To je potpuno nesporno.

Ono što, međutim, u ovom slučaju predstavlja klasičan udžbenički i potpuno amaterski pokušaj pseudonaučnog delovanja jeste tumačenje po kome su oni tada hrišćanstvo širili među precima današnjih Albanaca.

U toj epohi, apostoli i njihovi učenici širili su hrišćanstvo među pripadnicima lokalnog romanizovog stanovništva.

U njega, na žalost naručilaca i realizatora ovog dokumentarca, nisu spadali i Albanci iz jednostavnog razloga što se oni, kao odelita nacija u savremenom smislu te reči, javljaju tek u XIX veku.

Tvrdnje da su blizanci Flor i Lavr širili hrišćanstvo na toj oblasti, te bili proterani oko 250. godine, kao i da je učešće "dardanskog biskupa" na Saboru u Nikeji 325. godine definitivan dokaz da je hrišćanstvo postojalo mnogo pre nego što su Sloveni došli na te prostore su, u kontekstu nepostojeće drevnosti Albanaca, potpuno pseudonaučne i lako oborive.

Flor i Lavr jesu bili ranohrišćanski svetitelji i mučenici, ali oni svojim poreklom imaju veze sa savremenim Albancima u onoj istoj meri u kojoj je tačna tvrdnja da Srbi potiču sa Sirijusa.

Dakle, u pitanju su potpune besmislice koje za cilj imaju da "dokažu" nekakvu istorijski nepostojeću drevnost savremenih Albanaca na ovim prostorima.

Sa druge strane, u radu Prvog vaseljenskog sabora u Nikeji učestvovali su bezmalo svi episkopi sa čitavog područja tada poznatog hrišćanskog sveta i to nije ništa sporno.

Međutim, Hajdari i drugi albanski "istoričari" uporno pokušavaju da "dokažu" kako su savremeni Albanci potomci drevnih Ilira, Dardanaca i drugih odavno izumrlih naroda i plemena, a to im nikako ne polazi za rukom.

Daću jedan jednostavan primer kako izgleda pokušaj pseudonačne i autohtonističke analize značajnih istorijskih događaja ili ličnosti.

Tom istom Prvom vaseljenskom saboru, održanom u Nikeji, prisustvovao je i Nikola, episkop grada Mira u Likiji, poznatiji kao Sveti Nikola Mirlikijski. Kako se drevna Likija već vekovima nalazi na području savremene Turske, možete li zamisliti slučaj da neki turski istoričar ustvrdi kako je Sveti Nikola Mirlikijski poreklom bio Turčin? Naravno da ne!

Stoga su ove propagandne, parapolitikantske, pseudonaučne i autohtonističke tvrdnje pojedinih albanskih "istoričara" i "arheologa" ništa drugo do svesna zloupotreba nauke i pokušaj falsifikovanja, krivotvorenja i pogrešnog interpretiranja sadržaja istorijskih izvora.

Brojni su, na žalost, primeri pokušaja svesnog krivotvoorenja prošlosti u ovom nazovi dokumentarističkom ostvarenju.

Metod pseudonauke uvek je uvek isti, a on podrazumeva da među neke nesporne istorijske činjenice ubacite i ono što je vama suštinski važno, a što predstavlja potpunu izmišljotinu.

Dakle, Albanaca, kao nacije u savremenom smislu te reči, na ovim prostorima nema sve do savremenog razdoblja.

Stoga je svako pominjanje nekakvih srednjovekovnih Albanaca, kao odelite i jasno diferencirane etničke skupine koja se nalazi u neposrednoj i neprekinutoj vezi sa savremenim Albancima, potpuni istorijski falsifikat.

Potpuna je istorijska besmislica da su Srbi tokom srednjeg veka primoravali Albance da postanu sledbenici istočnohrišćanskog obreda.

Ovo iz prostog razloga što Albanaca tada na ovim prostorima nije ni bilo pa naši preci nisu ni bili u prilici, sve i da su to hteli, da bilo koga prevode iz jedne u drugu versku denominaciju.

Nasuprot toj besmislici koju uporno plasiraju albanski "istoričari", brojni istorijski izvori svedoče nam o izuzetno tolerantnom odnosu srpskih srednjovekovnih vladara u odnosu na autohtono rimokatoličko stanovništvo.

O tome nam govore pisani izvori iz vremena kraljeva Stefana Uroša I Velikog (1243-1276), Stefana Uroša II Milutina (1282-1321); Stefana Uroša III Dečanskog (1321-1331) i kralja i cara Stefana Dušana IV Silnog (1331-1355).

I ne samo to, već su naši vladari često u svoju službu pozivali brojne rimokatolike.

Tako je kralj Stefan Uroš I Veliki u Srbiju pozvao Sase.

Kralj Stefan Uroš II Milutin bio je veoma blagonaklon u odnosu na svoje rimokatoličke podanike koji su imali izuzetno važnu ulogu u razvoju rudarstva, zanatstva, trgovine...

Kralj Stefan Uroš III Dečanski je, primerice, angažovao arhitektu rimokatolika, fra Vitu Kotoranina (za koga se u ovom tragikomičnom dokumentarcu tvrdi da je bio Albanac!), da izgradi njegovu velelepnu grobnu zadužbinu - Vaznesenjski manastir u Dečanima.

Kada smo kod znamenitog Zakonika cara Stefana Dušana IV Silnog hajde da se podsetimo šta u njemu zaista i piše.

Dakle, bila je zabranjena rimokatolička propaganda, ali je dozvoljeno ispovedanje rimokatoličke vere.
Svim pravoslavnim podanicima carstva je bio zabranjen prelazak u rimokatoličanstvo, a kažnjavao se i rimokatolički sveštenik koji bi preveo pravoslavnog u rimokatolicizam. Mešovit brak između pravoslavnih i rimokatolika nije bio dozvoljen, osim ukoliko muž ne bi prešao u pravoslavlje.

Iz svega ovoga je jasno da je na teritoriji srednjovekovne Srbije postajala tom vremenu primerena verska tolerancija i da nije bilo nikakvog državnog progona rimokatolika.

Potpuno je nesporna i veoma česta tradicija širom hrišćanskog sveta da se na temeljima ili ruševinama drevnih paganskih ili ranijih hrišćanskih bogomolja podižu one nove.

Tako je i kralj Stefan Uroš II Milutin, na temeljima starije hrišćanske bogomolje, podigao svoju veličanstvenu zadužbinu - manastir posvećen Uspenju Presvete Bogorodice u Gračanici.

Konačno, treba podsetiti na to da je još Sveti Sava I Srpski, prilikom uspostavljanja srpske Arhiepiskopije 1219. godine, kao jedno od episkopskih središta, potvrdio upravo drevno kultno hrišćansko mesto Ulpijanu, dok je njegov potomak, kralj Stefan Uroš II Milutin, u njenoj neposrednoj blizini docnije podigao jednu od svojih najmonumentalnijih zadužbina.

Prelepa i veličanstvena crkva posvećena Presvetoj Bogorodici, poznata i kao crkva Bogorodice Ljeviške, u Prizrenu predstavlja jednu od najznačajnijih hrišćanskih svetinja na tom području.

Prva bogomolja podignuta je na tom mestu još u vizantijsko doba, da bi krajem XIII i početkom XIV stoleća, po nalogu kralja Stefana Uroša II Milutina, a pod nadzorom tadašnjeg episkopa prizrenskog i potonjeg arhiepiskopa Svetog Save III Srpskog bila proširena, bogato dekorisana i freskopisana.

Tokom jednog dela svoje burne istorije ona zaista jeste, od strane Turaka Osmanlija, bila pretvorena u džamiju da bi joj, naposletku, bila iznova vraćena njena primarna funkcija – istočnohrišćanske srpske bogomolje.

Crkva Presvete Bogorodice Eleuse (Ljeviške) u Prizrenu sve do marta 2004. godine nije imala ama baš nikakve veze sa Albancima.

Tek tada su oni došli u "dodir" sa njom, ali sa ciljem da je potpuno unište strahovitim požarom koji su podmetnuli u njenoj unutrašnjosti.

Pseudonaučni pristup koji je ovde neštedimice primenjen, podrazumeva i bukvalno "zatrpavanje" neukog gledaoca, čitaoca ili slušaoca mnoštvom "nepobitnih" činjenica.

No, da se podsetimo, prvu bogomolju na mestu današnjeg manastira svete Patrijaršije u Peći podigao je krajem prve polovine XIII veka naslednik Svetog Save I Srpskog na arhiepiskopskom tronu.

Bio je to arhiepiskop Sveti Arsenije I Sremac.

Ovaj veliki poglavar Srpske pravoslavne crkve mudro je odlučio da sedište Arhiepiskopije izmesti iz Vaznesenjskog manastira u Žiči i premesti na znatno bezbedniju lokaciju.

To je i učinio, odabravši mesto, i ubrzo podigavši prvi hram posvećen Svetim Apostolima oko koga će u narednim decenijama i vekovima nastati još nekoliko drevnih bogomolja i svetih oltara koji danas čine drevno središte Srpske pravoslavne crkve – manastir svete Patrijaršije u Peći.

Bogat i raznolik freskopis u okvirima svete Patrijaršije u Peći obuhvata i više desetina istorijskih portreta među kojima se nalaze poglavari naše Crkve, pojedini vladari i istaknuti velikaši.

Stoga je nepoznanica u vezi sa time kakvu bi to vezu drevna sveta Patrijaršija u Peći mogla da ima sa Albancima.

Jedina i veoma konkretna veza Albanaca sa svetom Patrijaršijom u Peći jesu brojna višedecenijska kamenovanja samoga zdanja, sestrinstva, a iznad svega požar podmetnu osamdesetih godina prošlog veka koji kao da je naglasio sudbinu brojnih srpskih bogmolja koje su nestale u požarima podmetnutim 1998-1999, a posebno u martu 2004. godine.

I, konačno, koliko ima istorijske istine uovom tzv. dokumentarističkom ostvarenju?

Kratko i jasno - ni malo!

U pitanju su potpune istorijske besmislice koje treba shvatiti veoma ozbiljno, ali ne stoga što su i u najmanjoj meri naučno utemeljene, već zato što predstavljaju još jedan u nizu dokaza sistematskog pokušaja oduzimanja srpskog kulturnog nasleđa kroz proces promene njegove identitetske karakteristike i osnovne funkcije.

U više navrata sam do sada u javnosti govorio kako kosovski Albanci i njihovi inostrani "sponzori" više neće posezati za klasičnim rušenjem, devastacijom i desakralizacijom naših svetinja.

Prizori iz marta 2004. godine, kada se čitav svet uverio u tada ovaploćeno divljaštvo i vandalizam, primorali su ih da budu mnogo suptilniji i (pseudo)naučniji.

Već čitav niz godina njihove vlasti istrajno rade na tome da "dokažu" kako je kulturno nasleđe nesumnjivo i isključivo srpske provenijencije na Kosovu i Metohiji zapravo albansko.

To pokušavaju da postignu kroz angažovanje istoričara, istoričara umetnosti i arheologa koji su, očito, spremni da nauku stave u službu dnevne politike.

I dok vlasti u Prištini temeljno rade na sprovođenju tog svog, slobodno možemo kazati, paklenog plana, dotle mi, manje-više, sedimo skrštenih ruku.

Stoga bih na ovom mestu ukazao na izuzetan poduhvat "Filmskih novosti", našeg nacionalnog arhiva dokumentarnog filma, čije ekipe već više od godinu dana vrše sveobuhvatna i celovita snimanja naših svetinja na Kosovu i Metohiji sa ciljem realizacije serijala dokumentarnih filmova.

Do sada je snimanje obavljeno na čak 78 lokacija (bogomolja), a realizovano je prvih 15 epizoda. Planirano je da filmski i dokumentaristički bude obrađeno ukupno 189 svetinja na Kosovu i Metohiji koje bi bile opisane i javnosti predstavljene u više desetina epizoda.

Šta više, čitav serijal biće titlovan na engleski, francuski, ruski, nemački, kineski, ali i na albanski jezik.

To je istinski poduhvat i najbolji način da se na pseudonauku i šarlatanstvo prikazano u ovom nazovi dokumetarističkom ostvarenju odgovori nepobitnim istorijskm činjenicama.

Na kraju, ukazao bih na prvorazredni značaj kulture kao oblasti koja, po svojoj prirodi i funkciji, treba da spaja, a ne da razdvaja različitosti među nama, pa i među nacijama.

Kultura i umetnost na našim prostorima nikada nisu zauzimale ono mesto koje im po njihovom značaju pripada.

Kultura jeste upravo ono što predstavlja rezultat stvaralačkog pregnuća pojedinca, grupe ili čitave zajednice u konkretnom istorijskom periodu i kao takva je suštinski važna za kontinuiran i ravnomeran razvoj svakog društva.

Njeno neprepoznavanje kao takve predstavlja suštinsku grešku koju sebi, čini mi se, više ne smemo da dozvolimo.

Kultura je sveobuhvatna, nadilazi svaku granicu koju čovek može da uspostavi.

Ona je sveprisutna, raznorodna i dinamična.

Kultura je sloboda.

Sloboda stvaralačkog čina, izražavanja i očuvanja različitih identiteta.

Kultura je bogatstvo koje se manifestuje upravo u različitostima.

Kultura premošćava i prevazilazi razlike, vešto ih inkorporirajući u svojevrstan mozaik koji svedoči o bogatstvu ljudskog duha i stvaralačkom pregnuću.

Upravo stoga kultura ne može da se u punoj meri razvija u društvima koja su klaustrofobična, nedovoljno demokratična i ograničena brojnim veštačkim limitima.

Kultura prkosi svakoj vrsti neslobode i ograničenja.