Iako ih razdvaja više od 250 kilometara, grad Loznica i opština Rekovac imaju jednu dodirnu tačku sve upadljiviju ovih dana - litijum!

Kada je mineral jadarit otkriven 4. decembra 2014. godine u Jadarskom basenu postao je jedan od najatraktivnijih eksponata u Prirodnjačkom centru u Svilajncu, zapisano je u ovoj ustanovi.

Analizirajući otkriće u Srbiji američki Glasnik za geološka istraživanja USGS pisao je da postoje rezerve 118 miliona tona ove rude koja sadrži 1,8 procenata litijum-oksida.

Vlada Republike Srbije promovisala je izgradnju rudnika i prerađivačke fabrike kao "projekat veka".

Međutim, Centar za ekologiju i održivi razvoj (CEKOR) upozorava da projekat nosi mnogobrojne probleme. Kao ključne izdvaja:

• nedostatak transparentnosti, javnog informisanja i konsultacija; 
• nelegalnu državnu podršku za početni rad rudarske kompanije; 
• drastične i nepopravljive posledice u životnoj sredini i načinu života stanovnika regije.

Uz to, stanovnici se protive izgradnji rudnika i prerađivačkih postrojenja, tvrdeći da će, kada budu izgrađeni i raspoređeni, ovi objekti direktno ugroziti više od 15.000 poljoprivrednih domaćinstava.

Detaljno u publikaciji "Jadar Lithium Mine, Serbia" objavljenoj ove godine:

U nacrtu Prostornoog plana Republike Srbije za period od 2021 do 2035. godine navedeno je da su na prostoru Zapadne Srbije kao ekonomski najznačajniji utvrđeni geološki resursi litijuma u rudi jadarita u Jadarskom neogenom basenu kod Loznice, koji su procenjeni na oko 136 miliona tona.



^{Izvor: Mindat.org}

U periodu do 2025. godine pokrenuće se za Republiku Srbiju ekonomski najznačajnija eksploatacija litijuma u Jadarskom basenu, koji je, sa količinom i sadržajem litijuma i bora u rudi, jedan od najznačajnijih potencijala u svetskim razmerama, stoji u ovom dokumentu koji je dat na javni uvid do 5. maja.

Početak eksploatacije ruda litijuma kod Loznice smešten je u prioritetna planska rešenja do 2025. godine.

Iza ovog posla stoji korporacija Rio Tinto (detaljno u "Oko magazinu" RTS).



Prilog: Prostorni plan Republike Srbije za period od 2021 do 2035.

Ono što razliku Loznicu i Rekovac u navedenom Nacrtu jeste da se grad (i Jadar) koji su "targetovali" strani investitori navodi više puta, a opština (kao i Levač), niti jednom.

Ipak, da li ista sudbina čeka Rekovac?

Na teritoriji ove opštine za litijumom je prošle godine tragala australijska kompanija. U istražnim bušenjima otkriven je sastav litijuma i bora veoma sličan onom iz okoline Loznice.

^{@Republika Srbija - Ministarstvo rudarstva i energetike}

Meštani su zabeležili aktivnosti na parcelama u Maleševu i Donjoj Sibnici. Kako su rekli udruženju PRVI PRVI NA SKALI, bušenje je izvođeno na Dragovačkoj kosi u februaru i martu 2020. godine. Na rastojanju od 1.843 metra, bušotina su viđene na KO Maleševo (KP br. 237, N 4850706, E 505740) i KO Sibnica (KP br. 1717, N 4848870, E 505573).



Nakon iskopavanja, parcela je vraćena u prvobitno stanje, kako svedoči fotografija od 18. aprila. 2021. godine.

Investitor radova u Rekovcu

Investitor ovih radova je društvo sa ograničenom odgovornošću Jadar Lithium (Beograd-Čukarica), osnovano 18. marta 2016. godine.

Prema podacima iz Agencije za privredne registre, pretežna delatnost Društva je eksploatacija ruda ostalih crnih, obojenih, plemenitih i drugih metala (šifra i naziv delatnosti 0729-E).

Kao samostalni zakonski zastupnik upisan je Dejan Jovanović (1978). Ostali zastupnici, nadzorni, izvršni i upravni odbor, kao i prokuristi nisu navedeni na sajtu APR-a.

Jedini član, sa 100% udelom, je Centralist Pty Ltd, privatna kompanija iz Zapadne Australije.

Ova kompanija je u jesen 2017. na sajtu See News navedena kao vlasnik takođe australijske kompanije South East Asia Resources koja je tada saopštila da u Srbiji stiče pet dozvola za istraživanje litijuma na površini od oko 330 kvadratnih kilometara.

U saopštenju koje je pominjano na ovom sajtu, posvećenom ekonomskim temama iz Jugoistočne Evrope, srpski "litijumski projekti" okarakterisani su kao perspektivni i stratešni značajni za evropske proizvođače koji koriste litijum, a nalaze se na samo devet sati vožnje od industrijskog dela Nemačke.

Srbija je predstavljena kao neistražena, ali vrlo plodna zemlja koja ima litijum i jedini je trenutno poznati izvor jadarita, novog minerala koji sadrži litijum-borat, a koji je 2004. godine otkrio Rio Sava, podružnica rudnika korporacije Rio Tinto.

Kao zastupnici pomenute kompanije, u APR su upisani direktori Kenneth Tainton i Arnaud Brion iz Velike Britanije. Jedini osnivač je Rio Tinto Minerals Development Limited iz Londona. Rio Tinto Rio Sava Exploration DOO je, inače, od 2004. godine u Savetu stranih investitora Srbije. 

^{Izvor: Jadar.com.au}

Kao osnovni, novčani kapital, prema podacima APR-a, izvođač radova u Rekovcu Jadar litijum je uplatio svega 10.000 dinara pri registraciji 18. marta 2016. godine.

Po veličini obveznika utvrđenoj na osnovu podataka iz finansijskih izveštaja za prethodnu godinu, ovaj obveznik se vodi kao "mikro" i kao takav nema obavezu revizije.

U osnivačkom aktu ovog društva od 17. februara 2016. godine kao poslovo ime upisano je Nova Centauri Metals doo Beograd, sa sedištem u Beogradu (Voždovac). Pod tim imenom danas u APR-u ne postoji firma.

Osnivač društva i njegov jedini član je Nova Centauri Metals Pty Ltd iz Australije.

Pri osnivanju, za direktora je imenovan Božo Guzijan (1954) iz Beograda.

Društvo za sada ima deset rešenja APR-a donetih od 2016. do 2020. godine. Prvo je bilo o odbačaju, a narednih devet o usvojenim promenama podataka.

Prva u nizu izmena bila je marta 2017. kada je došlo do promene članova - brisano je ime australijske kompanije Nova Centauri Metals Pty Ltd, a upisano je fizičko lice - Božo Guzijan. Isto ime na sajtu Preduzeca.info upisano je kao zakonski zastupnik preduzeća Lav Capital DOO koje je osnovao 2014, a čija je delatnost eksploatacija ruda ostalih crnih, obojenih, plemenitih i drugih metala (šifra 0729). PIB firme, dostupan na ovom sajtu, danas je u jedinstvenom registru računa Narodne banke Srbije vezan za firmu Radish 1938 DOO (Beograd-Čukarica) koja se bavi specijalizovanim dizajnerskim delatnostima. Prema javno dostupnim podacima APR-a zastupa je Filip Janković (1988), kao jedini član vodi se Milka Janković (1961) sa osnivačkim ulogom od 100 (sto) dinara. Među objavljenim dokumentima je osnivački akt od 2. oktobra 2014. godine u kojem stoji da je jedini osnivač Božo Guzijan.

Već u maju 2017. godine promenjeno je i poslovno ime - obrisano je Nova Centauri Metals d.o.o. Beograd-Voždovac, a upisano Centurion Metals d.o.o. Beograd-Voždovac.

Prva promena u 2018. ticala se članova, brisan je Božo Guzijan, a upisan Centralist Pty Ltd. Usledila je i izmena zakonskog zastupnika, Božu Guzijana je zamenio Duško Ljubojević iz Hrvatske. Posle toga promenjeno je poslovno ime - iz Centurion Metals d.o.o. Beograd-Voždovac u Centurion Metals d.o.o. Beograd-Čukarica, što je podrazumevalo i promenu adrese. Do kraja godine promenjena je i adresa za prijem elektronske pošte, navedena je Leda Vlajković.

U 2019. godini dolazi do sledeće izmene poslovnog imena, umesto Centurion Metals d.o.o. Beograd-Čukarica upisano je današnje - Jadar Lithium d.o.o. Beograd-Čukarica.

Završna promena izvršena je prošle godine, zakonski zastupnik od tada više nije Duško Ljubojević već Dejan Jovanović (1978), kao samostalni zastupnik.



^{Izvor: Jadar.com.au}

Izvođač radova u Rekovcu

Sudeći prema fotografiji sa terena, radove na teritoriji Rekovca za pomenutog investitora obavljala je firma Geops Balkan Drilling Services čiji je zakonski zastupnik Vasil Kostadinov Andreev iz Bugarske, a kao drugi zastupnik u APR-u je pisan Tencho Kostov Mitev, njegov zemljak.

Nadzorni, izvršni i upravni odbor takođe su bez imenovanih lica na sajtu APR, a kao prokurista se vodi Nijaz Hlivnjak iz Bosne i Hercegovine.

Osnivač sa 100% ulogom je Geops-Bolkan Driling Servisis EOOD iz Plovdiva (Bugarska).

Njihovi ulozi su ubeleženi dva puta: 43.569,95 dinara - kao novčani kapital od 9. marta 2006. godine i 23.883.176 - u stvarima (bušilica CS 14 sa opremom) od 28. marta 2006. godine.

Ističemo da Jadar litijum nije povezan sa kompanijom Rio Tinto - to ovih dana naglašavaju predstavnici obe kompanije.

- Kompanija Jadar resources limited je kompanija koja je listirana na Australijskoj berzi (ASX: JDR) i upravlja projektima u Srbiji preko svoje ćerke kompanije Jadar litijum d.o.o. sa sedištem u Beogradu. Do zabune i dovođenja u vezu firme Jadar litijum sa grupom Rio Tinto došlo je zbog naziva kompanije. S obzirom na to da obe, kao predmet interesovanja, imaju istraživanje litijuma, sličnost u nazivu nije toliko čudna, u ime Jadar litijuma odgovorila je Leda Vlajković na pitanje lista Danas.

^{Izvor: Jadar.com.au}

Usled brojnih nejasnoća i nedostatka zvaničnih informacija, u ime građana okupljenih oko neformalne grupe "nEko brine za Levač", za pristup informacijama od javnog značaja opštini Rekovac obratila se Marica Živanović Poljo, diplomirani inženjer arhitekture:

"Na osnovu navoda u medijima da je australijska kompanija "Jadar risorsiz" dobila licencu da obavlja istraživanja u cilju eksploatacije litijuma i drugih ruda na teritoriji opštine Rekovac na lokacijama Ursule i Siokovac i na osnovu usmenih saznanja da je nepoznata firma već vršila istraživanja na teritoriji opštine u ranijem periodu, molim Vas da mi dostavite sledeće informacije:

1. Da li su na teritoriji opštine započeta bila kakva istraživanja u vezi eksploatacije litijuma?
2. Da li je Opština Rekovac dobila bilo kakva dokumenta od Ministarstva rudarstva i energetike u vezi planiranih rudarskih istraživanja na teritoriji Opštine Rekovac?
3. U slučaju da Opština ima saznanja o planiranim istraživanjima, da li su rešeni imovinsko-pravni odnosi sa vlasnicima katastarskih parcela na kojima je bušenje zbog geoloških radova planirano?
4. U slučaju da je Ministarstvo obavestilo Opštinu Rekovac o planiranim probnim istraživanjma, molim Vas da mi dostavite taj dokument elektronskim putem"

Foto: nEKO brine za Levač (zahvaljujemo članovima grupe koji su dostavili fotografije iz perioda bušenja i pomogli pri utvrđivanju tačnih koordinata)

D. M, PPNS