Krajem 2016. godine Fitosanitarna inspekcija je saopštila da je tokom godine otkrila GM soju na oko 10,2 hektara obradivog zemljišta u Srbiji. Ilegalni zasadi pronađeni su u Mačvanskom i Sremskom okrugu, objavile su Novosti, a protiv vlasnika parcela na kojima se nalazila GM soja podnete su prekršajne prijave nadležnim sudovima. Doneta su i rešenja o uništavanju useva, posvedočili su nadležni.
Kako su za ovaj list kazali inspektori, usevi soje uništavaju se dok su u fazi zelene mase, tanjiranjem ili tarupiranjem na parceli, čime je onemogućen dalji rast i plodonošenje. Tako se sprečava i mogućnost da se dalje širi i umnožava, tvrde "fitosanitarci".
Zakon o GMO, važeći od 2009. godine, predviđa postupanje sa otpadom, kao i odgovornost za štetu, a članom 30 predviđa:
Stvaralac, korisnik ili njihov ovlašćen zastupnik u Republici Srbiji dužan je da otpad koji sadrži, sastoji se ili je dobijen od GMO, kao i otpad koji je nastao upotrebom GMO uništi uz prisustvo ovlašćenog lica tako da GMO više ne bude sposoban za razmnožavanje i prenos genetičkog materijala na druge organizme.
Genetičaru Miodragu Dimitrijeviću, profesoru Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu, obratili smo se za osvrt na problem nezakonitog gajenja soje koji se u Srbiji dešava iz godine u godinu, a nesumnjivo je da će ga biti i u 2017. Uz odgovore, portalu PPNS su dostavljeni i naučni radovi koji dalje rasvetljavaju problem koji mogu da nose genetički modifikovane kulture.
- Toga је bilo i ranije. I mi smo u našoj laboratoriji, test trakama, u sklopu izrada studentskih radova, nalazili GM soju na pojedinim parcelama upravo u regionu o kome se piše u članku. Nisam siguran da je tarupiranje u "zelenoj fazi" ekološki opravdan postupak, jer ti zaorani ostaci ostaju genetički modifikovani i dolaze u interakciju sa zemljišnom florom i faunom. Dakle, kontaminiše se životna sredina. Teško je, zato, da se govori da je postupak tarupiranja "ekološki opravdan".
Postavlja se pitanje kako se postupa u takvim slučajevima, a da to zadovolji sve standarde.
- Ranije (kada je važio Zakon o GMO iz 2001. godine) je takvo seme (dakle ostavljano je do žetve) izolovano u posebne silose i pretvarano u sojinu sačmu za stočnu ishranu. Sadašnjim Zakonom o GMO (2009) je zabranjen bilo kakav promet GMO, tako da je ovaj postupak nemoguć.
U organizaciji "Dunav soja" ističu, stoji dalje u navedenom članku, da Srbija već uvozi genetički modifikovanu soju, i to kroz uvoz mesa i mleka iz EU jer "zbog nedostatka soje za industriju stočne hrane Evropa je uvozi iz prekookeanskih zemalja, i to je uglavnom GM soja".
- Ovo što kažu u Dunav soji - "Srbija već uvozi genetički modifikovanu soju, i to kroz uvoz mesa i mleka iz EU" nije uporedivo (nije korektan iskaz), jer se radi o sekundarnom tj. indirektnom proizvodu (mleko, meso), što ne može da se izjednači sa uvozom "genetički modifikovane soje", niti to naš Zakon o GMO sada izjednačava. Ako se stoka koja jede GM hranu, tretira kao GMO (što je stvar za stručnu i naučnu debatu, ali ne sada u ovom "razgovoru"), onda je i čovek koji direktno jede GM soju GM-čovek tj. GMO i, recimo, mogli bismo da idemo u pravcu, pošto ljude davno niko ne koristi u ishrani, da mu zabranimo dalju reprodukciju, da ne pravi GM decu!? Bojim se da su nam debate često veoma površne, ispunjene senzacionalizmom, a ne stručno pripremljene, pa nam je sledstveno tome takva i zakonska regulativa, a i postupanje, smatra prof. Dimitrijević.
Pošto iz faze zelene mase i dalje imamo problem, zbog kontaminacije, a ako nema izolacije, što je bilo zakonsko rešenje pre 2009. godine - šta je onda rešenje po važećem zakonu?
- Ako doživljavamo GMO kao potencijalnu opasnost po životnu sredinu, onda oni ostaju ta "opasnost" i kada se zaoru u zemlju kao žetveni ostaci ili uništen GM usev u zelenoj fazi. Ja nisam mikrobiolog, nisam ni pedolog, ali kao genetičar znam da horizontalni tok gena postoji i da je interakcija naslednih elemenata biljaka i zemljišne mikroflore i faune, postoji kao mogućnost.
Ipak, čitajući naučnu literaturu, pre svega iz domena mikrobiologije i botanike, može da se uoči sledeće:
da se ispitivanja uticaja GM biljaka (kultura) na mikroorganizme rizosfere (zemljišni sloj u kome se nalazi korenov sistem) rade već 10-15 godina.
da su ta istraživanja skopčana sa raznim teškoćama
da se rezultati razlikuju i da je teško da se donese definitivan zaključak
da rezultati idu od toga da je uticaj veoma mali, do toga da je uticaj toliki da može jasno da se uoči u eksperimentalnom rezultatu.
- Javnosti pružam na uvid par sažetaka - jedan iz 2004. (Impact of Genetically Modified Crops on Soil and Plant Associated Microbial Communities) i jedan sasvim svež (Do genetically modified plants affect adversely on soil microbial communities?) iz 2016, gde sam "zacrveneo, podebljao i podvukao" rečenice koje mogu da budu od interesa.
Uz to, od tri priložena naučna rada, koji obrađuju ovu temu, izdvajam kao najinteresantniji Real-Time Polymerase Chain Reaction Quantification of the Transgenes for Roundup Ready Corn and Roundup Ready Soybean in Soil Samples. Ispitivan je DNK transfer, a u sažetku se navodi da su kopije genoma biljaka nađene u zemljišnom uzorku!
REAL-TIME POLYMERASE CHAIN REACTION QUANTIFICATION OF THE TRANSGENES FOR ROUNDUP READY CORN AND ROUNDUP READY SOYBEAN IN SOIL SAMPLES
Tu je i jedna šira studija o ovom problemu iz 2010. godine, koju je radio i objavio Nacionalni institut za javno zdravlje i životnu sredinu Kraljevine Holandije.
Napominjem da sam radove birao tako da predstavljaju presek istraživanja u protekloj deceniji, da su objavljeni u kredibilnim naučnim časopisima i od strane kredibilnih izdavača i da mi nije bio kriterijum da biram onaj rezultat koji bi išao u prilog onome što bih intimno želeo da ta istraživanja pokažu.
Pri svemu ovome ponavljam da se u Srbiji seje negde oko 150-160 hiljada hektara soje (višegodišnji prosek), a da je GM soja ustanovljena na 10,2 hektara! Da je ispitano 1.100 parcela, a u 11 uzoraka je nađena GM soja. Nisam siguran da od komarca treba da pravimo magarca, ali da treba da budemo pravilno i objektivno informisani, da treba da tražimo poštovanje zakonskih akata, da treba da tražimo i pooštrenje Zakona o GMO u kaznenom delu, da treba da tražimo pooštrenu kontrolu, to sigurno.
Ranije je postojao i Zakon o semenu, gde je bilo kažnjivo da se seje nedeklarisano seme tj. seme koje nije prošlo državnu Sortnu komisiju i dobilo odobrenje Ministarstva poljoprivrede da se komercijalno širi. I taj segment treba da se vidi kakav je i na šta liči.
With the increase in the number of commercial applications and larger cultivation areas of genetically modified (GM) plants, their biosafety for soil microorganisms has become a controversial issue. The effects on the diversity and abundance of soil microorganisms are important components of evaluation of the biosafety risks of GM plants. So far, no definite conclusions have been drawn about whether GM plants can negatively affect soil microorganisms. In this review, we discuss the advances that have been made in recent years in the research into the effects of GM plants on soil microbial communities. It has been argued that foreign gene products that are released from the residue of GM plants into soil by root exudation may affect soil microbial communities. Moreover, foreign genes may change the genetic and functional properties of soil microorganisms via horizontal transfer. The advantages and disadvantages of various detection technologies—from classical culture-dependent methods to modern molecular protocols—are reviewed here. To accurately and comprehensively evaluate the effects of GM plants on microorganisms, we discuss the factors that should be considered in the assessment of risks of GM plants for soil microorganisms (e.g., foreign proteins, marker genes, plant varieties, and environmental factors), as well as the problems and prospects related to biosafety assessment platforms for GM plants.
Transgenic or genetically modified plants possess novel genes that impart beneficial characteristics such as herbicide resistance. One of the least understood areas in the environmental risk assessment of genetically modified crops is their impact on soil- and plant-associated microbial communities. The potential for interaction between transgenic plants and plant residues and the soil microbial community is not well understood. The recognition that these interactions could change microbial biodiversity and affect ecosystem functioning has initiated a limited number of studies in the area. At this time, studies have shown the possibility that transgenes can be transferred to native soil microorganisms through horizontal gene transfer, although there is not evidence of this occurring in the soil. Furthermore, novel proteins have been shown to be released from transgenic plants into the soil ecosystem, and their presence can influence the biodiversity of the microbial community by selectively stimulating the growth of organisms that can use them. Microbial diversity can be altered when associated with transgenic plants; however, these effects are both variable and transient. Soil- and plant-associated microbial communities are influenced not only by plant species and transgene insertion but also by environmental factors such as field site and sampling date. Minor alterations in the diversity of the microbial community could affect soil health and ecosystem functioning, and therefore, the impact that plant variety may have on the dynamics of the rhizosphere microbial populations and in turn plant growth and health and ecosystem sustainability, requires further study.
Departments of Environmental Biology, of Plant Agriculture, and of Botany, University of Guelph, Guelph, Ontario, Canada N1G 2W1 A method for quantification of recombinant DNA for Roundup Ready (RR) corn and RR soybean in soil samples is described. Soil DNA from experimental field samples was extracted using a soil DNA extraction kit with a modified protocol. For the detection and quantification of recombinant DNA of RR corn and RR soybean, a molecular beacon and two pairs of specific primers were designed to differentially target recombinant DNA in these two genetically modified crops. Soil DNA extracts were spiked with RR corn or RR soybean DNA, and recombinant DNA was quantified using real-time PCR with a molecular beacon. As few as one copy of RR corn genome or one copy of RR soybean genome was detected in the soil DNA extract.
Zaključak rada Impact of long-term cropping of glyphosate-resistant transgenic soybean [Glycine max (L.) Merr.] on soil microbiome: In conclusion, although we detected differences in taxonomic and functional microbial diversity in soils cropped for almost a decade with conventional and nearly isogenic RR soybean genotypes using the same set of herbicides, differences were far less frequent than those associated with the locations.
EFFECTS OF GENETICALLY MODIFIED PLANTS ON MICROBIAL COMMUNITIES AND PROCESSES IN SOIL
Razgovarao: Dejan Milošević
PREPORUKA PPNS
U Republici Srbiji aktuelno je 139 deklaracija protiv genetički modifikovanih organizama (GMO) na teritorijama gradova i opština. Usvajane su od Čačka 30. januara 2013. godine do Sjenice 20. decembra 2016. godine. Na portalu PPNS podeljene su u dve grupe:
GRADOVI I OPŠTINE SRBIJE SA USVOJENIM DEKLARACIJAMA PROTIV GENETIČKI MODIFIKOVANIH ORGANIZAMA (135)
DEKLARACIJE DRUŠTAVA I ORGANIZACIJA (4)
Tekst Deklaracije o GMO su jednoglasno usvojili odbornici u 135 opština i gradova ili 80% od ukupno 169 gradova i opština u Srbiji - bez podataka za Kosovo i Metohiju.
U 135 opština i gradova koji čine sadašnju SRBIJU BEZ GMO se nalazi:
77,2% ukupne teritorije Srbije
84,5% ukupnog stanovništva u 2014. godini
75,3% poljoprivrednog zemljišta, 72,2% oranica, 80,4% livada i pašnjaka i 86,4% voćnjaka i vinograda - po Popisu 2012. godine
Napomena: grbovi gradova i opština u ovom dokumentu sadrže linkove koji vode do zasebno predstavljenih deklaracija
Za ostatak teritorije naše države gde još uvek nema zvaničnog dokumenta lokalne samouprave protiv genetički modifikovanih organizama, evo predloga Deklaracije Mi ne želimo GMO na našoj teritoriji!, usvojene u većini gradova i opština. Autor je prof. dr Miladin M. Ševarlić.
Ukoliko imate nove podatke iz navedenih opština i gradova Srbije, a naročito ako znate da postoje usvojene Deklaracije protiv GMO na našoj teritoriji koje ovde nisu predstavljene, molimo vas da nas kontaktirate služeći se formom na portalu PPNS. Unapred hvala za trud.
SRBIJA BEZ GMO - GMO-FREE SERBIA
Hol Skupštine Srbije, 18. oktobar 2016. - prvo nacionalno predstavljanje mape i logotipa Srbija bez GMO
Izvor: Narodna skupština Republike Srbije
OPŠTINE I REGIONI U REPUBLICI SRBIJI, 2015 - REPUBLIČKI ZAVOD ZA STATISTIKU
Komentara: 0